Atatürk’ün kayıp çiftlikleri nerede?

ÖZEL HABER: ORHAN KEMAL ERKILIÇ

Dönemindeki dünya liderlerinin ötesinde bir ileri görüşe sahip olan Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Anadolu topraklarının tarım, hayvancılık, sanayi alanlarında en verimli şekilde kullanılması için harekete geçerek çok sayıda ‘numune çiftlik’ kurulmasını sağladı.

Bunların en ünlüsü ve başta geleni Atatürk Orman Çiftliği’dir (AOÇ).

ZORLU YILLARIN ARDINDAN…

Yüzyıllardır cepheden cepheye koşarak üç kıtada vatan savunması yaparak yorgun ve yoksul düşen Türk Milleti, Birinci Dünya Savaşı koşullarının yarattığı ortamda açlık ve sefaletin pençesine düşmüştü.

Bu hâl içinde milletine liderlik ederek işgalci emperyalistleri Anadolu’dan kovan Gazi Mustafa Kemal Atatürk, büyük zaferlerini Türkiye Cumhuriyeti ile taçlandırdıktan sonra ekonomik bağımsızlık savaşını başlattı.

ÇİFTÇİ DOSTU ATATÜRK DÖNEMİ

Cumhuriyetin ilanından sonraki bir-iki yıl içinde çok önemli icraatlar gerçekleştirilirken, 8 Nisan 1339’da (1923) yayımladığı “Dokuz Umde” bildirisinin bazı maddeleri çiftçilerin güçlendirilmesini hatta traktör sahibi olmasını öngörüyordu.

Atatürk, geleceği görebilen gerçek bir liderdi. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının hemen ardından tarımı geliştirmek için Türk çiftçisine modern tarımın yol ve yöntemlerinin öğretilmesinin önünü açtı. Kooperatifçilik sisteminin oluşumunu sağlamak amacıyla “Devlet Üretme Çiftlikleri”nin kurulmasını gerçekleştirdi.

Bu çiftlikler Türk tarımının geliştirilmesi adına çok büyük bir işleve sahipti.

KAYIP ÇİFTLİKLERE NE OLDU?

AOÇ’de bazı alanlarda üretime devam edilirken, Büyük Önder’in zor koşullarda özveriyle kurduğu; Hatay Dörtyol’daki Karabasamak (Yeniyurt), Silifke, Tekir, Şövalye, Tarsus’taki Piloğlu, Yalova’daki Baltacı ve Millet, Ankara’daki Dilukat, Çakırlar, Macun, Tahhar, Güvercinlik, Etimesgut çiftlikleri, kamuoyunda ‘kayıp’ olarak biliniyor.

Türk çiftçisine önderlik etmek amacıyla kurduğu çiftlikler, Atatürk tarafından 11 Haziran 1937 tarihli bir tezkere ile hazineye bağışlandı.

KURULAN KURUMLAR,
DEVİRLER VE…
Bu muhteşem çiftliklerin amaca uygun kullanılabilmesi için, 13 Ocak 1938 tarihinde yürürlüğe giren 3308 Sayılı Kanun'la “Devlet Ziraat İşletmeleri” kurulmuştu. Kanunun belirlediği esaslar çerçevesinde ‘Orman Çiftliği’ de Devlet Ziraat İşletmeleri Kurumu’na devredilirken; Çiftliğin gelirlerine büyük katkısı olan Bira Fabrikası, 1937 yılında Tekel Genel Müdürlüğü’ne devredilmiştir.

Devlet Ziraat İşletmeleri Kurumu 28 Şubat 1950 tarihinde kapatılınca çiftlikler, 1 Mart 1950’de kurulan Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyet göstermeye başladı.

1990’lardaki özelleştirme furyası, birçok kamu kurum ve kuruluşunda olduğu gibi bu çiftliklerin arazilerinin elden çıkmasına yol açtı. Her şeye rağmen AOÇ’nin bugünkü kalan hâli elde tutuldu...