Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım, dünyayı değiştirdi ve bugün 1923’te hayatını kaybetti!
Orta Anadolu'dan göç ederek, Selanik'in batısında Arnavutluk sınırına yerleştirilen Yörüklerden Hacı Sofi ailesinden olan Feyzullah Ağa’nın kızı olan Zübeyde Hanım 1857 yılında doğdu. Selanik'te Gümrük Muhafaza Teşkilatında memur olan Ali Rıza Efendi evlenmesi ile beraber Mustafa Kemal’i dünyayı değiştireceğinden habersiz 1881 yılında dünyaya getirdi ve bir anne dünyayı değiştirdi.
ÖZEL HABER: SAMET EKER
Zübeyde Hanım, Osmanlı İmparatorluğu döneminde 2. Mehmed zamanında Karaman'dan Rumeli’ye göçen ve Selanik yakınlarındaki Langaza’da toprak işleri Yörük ve muhafazakâr bir ailenin kızı olarak 1857 yılında dünyaya geldi. Mustafa Kemal Atatürk’ü dünyaya getiren Zübeyde Hanım, dünyayı değiştirdi ve 14 Ocak 1923 yılında İzmir’de vefat etti.
MUHAFAZAKAR AİLENİN ÇOCUĞUYDU
Osmanlı devrinde, II. Mehmed zamanında Karaman'dan Rumeli’ye göç eden ve Selanik yakınlarındaki Langaza'da toprak işleriyle uğraşan Türkmen kökenli Hacı Sofu ailesi, Mustafa Kemal Atatürk'ün anne soyuna mensuptur. Aile, Karaman'dan gelerek Selanik ile Manastır'ın arasında bulunan Vodina Sancağı'na bağlı ‘Sarıgöl’ olarak bilinen ‘Kayalar’ Nahiyesine yerleşti. Daha sonraları, Selanik yakınlarında meşhur kaplıcalarıyla bilinen Langaza'ya taşındı. Mustafa Kemal Atatürk'ün anne soyu, dedesi Feyzullah Efendi tarafından taşınan ‘Sofu-zade’ (Sofular) lakabı ile anılıyordu. Ayrıca, Sarıgöl bölgesindeki yer adları ve ailedeki hatıralar, soyunun Karaman'dan Rumeli'ye göç eden ‘Konyarlar’ olarak bilinen Yörük Türkmenlerinden geldiğini ortaya koydu. Babası Sofuzade Feyzullah (Sadullah) Ağa, annesi Molla Hanım (Ayşe Hanım) olarak anılmaktadır. Zübeyde, döneminde kadınların okula gitmesinin yaygın olmadığı bir dönemde okur yazar olmuş ve ‘Zübeyde Molla’ olarak anılıyordu.
1881 KEMAL’İ DÜNYAYA GETİRDİ
Selanik'te Osmanlı Rüsumat (Gümrük) İdaresinde görevli gümrük memuru Ali Rıza ile 1871 yılında henüz 14 yaşında iken evlenen Zübeyde Hanım, yaşamının erken dönemlerinde aile hayatının zorlukları ile karşılaştı. Yeni evli çift, Selanik Yenikapı semtinde yeni bir hayata adım attı. Üç çocukları olan çiftin mutluluğu, maalesef Fatma adındaki kızlarının erken yaşta vefatıyla gölgelendi. Ali Rıza'nın görevi nedeniyle aile, Yunanistan sınırındaki Çayağzı'na (ya da Papaz Köprüsü) taşındı. Bu süreçte, Ömer ve Ahmet adlı çocukları da hayatlarını kaybetti. Ailenin zorlu dönemleri devam ederken, 1881 yılında dördüncü çocukları Mustafa dünyaya geldi. Ardından 1885'te Makbule, 1889'da ise Naciye dünyaya geldi. Naciye 12 yaşında hayatını kaybetti. Ali Rıza Efendi'nin 1888 yılında vefat etmesi, Zübeyde Hanım'ı genç yaşta zor bir ortamda tek başına bıraktı.
66 YAŞINDA HAYATA GÖZLERİNİ YUMDU
Mustafa Kemal Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım, 1919'da Anadolu'ya çıktığından beri oğluyla görüşememiş ve üstelik Osmanlı Padişahı tarafından hakkında ölüm emri verildiğini öğrenmişti. Ancak, uzun bir ayrılığın ardından, 14 Haziran 1922'de Adapazarı'nda oğlu Mustafa Kemal ile tekrar buluştu. Zübeyde Hanım, oğlunun yanına Ankara'ya yerleşti, ancak şehrin sert iklim koşullarının sağlığını olumsuz etkilemesi üzerine tedavi amacıyla 18 Aralık 1922'de İzmir'e gitti. Son günlerini İzmir'de, Latife Hanım Köşkü'nde geçiren Zübeyde Hanım, 14 Ocak 1923'te 66 yaşında hayatını kaybetti. Zübeyde Hanım, 1940 yılında İzmir'in Karşıyaka ilçesinde yaptırılan anıt mezarda yatmaktadır.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.