Türkiye, UAD'deki İsrail'e karşı soykırım davasına müdahillik bildirimini bugün yapacak

Türkiye, davanın seyrini etkileyebilecek kapsamlı bir dosya hazırladı.

MÜDAHİLLİĞİN ÖNEMİ VE KAPSAMI

Türkiye, Nikaragua, Kolombiya, Libya, Meksika, Filistin ve İspanya'nın ardından davaya müdahil olan yedinci ülke olacak. Türkiye'nin bu adımı, Gazze'deki soykırım iddialarına yönelik en önemli müdahil ülke olarak kabul edilmesini sağlarken, diğer bölge ülkelerinin de müdahil olma kararlarını güçlendirebilir.

Sunulacak olan metnin, Güney Afrika'nın tezlerini destekler nitelikte olması ve Soykırım Sözleşmesi'nin özellikle 7 Ekim 2023'ten bu yana İsrail'in Gazze'deki eylemleri çerçevesinde nasıl yorumlanması gerektiğine dair açıklamalar içermesi bekleniyor.

YASAL DAYANAK

Devletler, UAD'deki davalara iki yolla müdahil olabilir: Divan Şartı'nın 62 ve 63. maddeleri.

62. madde kapsamında, bir devlet davadan hukuki menfaatlerinin etkilenebileceğini düşünerek müdahillik başvurusu yapabilir. 63. madde ise devletlere Soykırım Sözleşmesi'nin nasıl yorumlanması gerektiğine ilişkin genel beyanda bulunma hakkı tanır.

Türkiye, 63. madde üzerinden başvuru yapacak ancak 62. madde kapsamında müdahil olma hakkını saklı tutuyor. Türkiye'nin başvurusu kabul edilirse, Gazze'deki durumun değerlendirilmesinde önemli bir rol oynayabilir.

MÜDAHİLLİĞİN AMACI VE DEĞİŞEN ROLÜ

UAD'deki müdahillik yolu, son yıllarda daha fazla devlet tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye'nin müdahilliği, Gazze'deki uluslararası hukuk ihlallerinin tespiti ve Filistinlilerin haklarının savunulmasında önemli bir adım olarak görülüyor.

TÜRKİYE'NİN MÜDAHİLLİK ADIMININ ÖNEMİ

Türkiye'nin müdahil olması, hem hukuki hem de ahlaki sorumlulukların teyit edilmesi anlamına geliyor. Türkiye'nin hazırladığı detaylı ve kapsamlı metnin, UAD'nin yargıçlarını etkileme potansiyeli yüksek. Bu adım, diğer bölge ülkelerini de davaya katılmaya teşvik edebilir.

SÜREÇTEKİ AŞAMALAR

Divan, Türkiye'nin müdahillik bildirimine ilişkin kararını Güney Afrika ve İsrail'den alacağı yazılı gözlemler sonrasında verecek. Türkiye'nin müdahillik metni, hafta bitmeden kamuya açık hale gelecek. Divan, çok sayıda ülkenin müdahillik talebini genelde ortak bir kararla açıklıyor.

DAVANIN SEYRİ VE SÜRESİ

Gazze'deki soykırım davası, henüz mahkemenin yargı yetkisinin tespitine ilişkin ilk aşamada bulunuyor. Mahkemenin yargı yetkisini tespit etmesinin ardından, davanın esası aşamasına geçilecek. Benzer davaların tamamlanması genellikle uzun yıllar alıyor.

GÜNEY AFRİKA'NIN DAVASI

Güney Afrika, 29 Aralık 2023'te İsrail aleyhine UAD'de soykırım davası açtı. Gazze'deki durumun aciliyetine binaen UAD'den ihtiyati tedbir talebinde bulundu. Divan, İsrail'in Gazze'deki Filistinlilere yönelik soykırım iddialarını önlemek amacıyla çeşitli tedbirler almasına karar verdi.