Yeni dönemde ev sahibi ve kiracıların yasal hakları neler? Ev sahipleri ara zam isteyebilir mi?

Kira krizi nedeniyle geçen yıl yasal düzenlemeye gidildi ve kira artışına bir yıl süreyle yüzde 25 zam sınırı getirildi. Uygulamanın sona ermesine sayılı günler kala Adalet Bakanı Yılmaz Tunç sürecinin uzatılacağını açıkladı. Peki yeni dönemde ev sahibi ve kiracıların yasal hakları neler?

Kiralara yüzde 25 zam sınırı getiren düzenlemenin uzatılıp uzatılmayacağı merak ediliyordu. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, kira artış oranını yüzde 25'le sınırlandıran ve süresi 1 Temmuz 2023'te dolacak düzenlemeye ilişkin çalıştıklarını bildirdi.

Yeni dönem ile ilgili ayrıntılar Hürriyet'te Gülistan Alagöz'ün haberine göre şu şekilde:

Kiraya zam TÜİK’in açıkladığı 12 aylık TÜFE ortalamasına göre yapılıyordu. Örneğin son açıklanan oran yüzde 63.72 oldu. Ancak geçen yıl yapılan düzenleme ile tavan zam oran belirlendi ve “11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında (1 Temmuz dahil) yenilenen sözleşmelerde, kiracıya yüzde 25’in üzerinde zam yapılamayacak” denildi. Önümüzdeki günlerde yasalaşacak düzenleme ile sürenin bir yıl daha uzaması bekleniyor. Bu durumda temmuz ve sonrasındaki aylarda sözleşme yenileme döneminde konut kirasında yıllık artış yüzde 25 olacak. (Farklı bir oran belirlenmezse) Yani son enflasyon rakamlarını baz aldığımızda 3 bin lira olan kira 4 bin 912 bin liraya çıkacakken, sınırlama ile 3 bin 750 lira olabilecek.

EV SAHİBİ ARA ZAM İSTEMESİ YASAL DEĞİL

Kira sınırından sonra kimi ev sahipleri yüzde 25’i yeterli bulmadığı için ara zam istemeye başladı. Kiracısı ile yeni rakam için uzlaşanlar da ‘ilk 6 ay için bu rakam’ pazarlığına girdi. Ancak kirada ara zam istenilmesi yasal değil. Kiraya zam yılda bir kez ve sözleşme yenileme döneminde yapılır.

5 YILI DOLDURAN KİRACILAR İÇİN SÜREÇ NASIL İLERLEYECEK?

Mevcut sistemde ev sahibi 5 yılı dolduran kiracısı için kira tespit davası açabiliyor. Bu yolla ‘kira bedeli düşük kaldı, mahkemece yeniden belirlensin’ diyor. Hukukçular uzun süren dava süreçleri nedeniyle taraflara uzlaşmasını tavsiye etse de mümkün olmuyor. Çünkü eski kira ile talep edilen rakam arasında makas ciddi oranda açıldı. Kiracının 5 bin lira, ev sahibinin 10 bin kira dediği yerde 7-8 bin liradan el sıkışılıyordu. Şimdi 5 bin kira ödenen evde ev sahibi 30-40 bin lira istediği için orta yol bulunamıyor. Peki bu durumdaki kiracı ne yapacak? Eğer bir uzlaşma yoksa ve dava açıldıysa kiracı yasal oranda zam yaparak devam edebilir. Ta ki mahkeme sonuçlanana kadar. Dava sonucunda kiracının yeni kira bedelinden ödeme yapması, eğer karar verildiyse geçmiş dönem zam farkını da ödemesi gerekir.

DAHA YÜKSEK KİRA İÇİN HİÇBİR KİRACI TAHLİYE EDİLEMEZ

Kira piyasasında son yıllarda yaşanan en büyük sorun haksız tahliyeler. Ev sahibi evi daha yüksek fiyatla başkasına kiralamak için türlü bahanelerle ‘Evimden çık’ diyor. Ancak daha yüksek kira için hiçbir kiracı tahliye edilemez. Ancak ev sahibi kendisinin ya da bakmakla yükümlü olduğu birinin ihtiyacı varsa, ihtiyaç nedeniyle tahliye isteyebilir. Böyle bir durumda da evi üç yıl başkasına kiralayamaz, kiralarsa eski kiracısına tazminat öder. Bir de 10 yıl sözleşme uzama süresi dolan kiracılar için gerekçe göstermeden tahliye istenebilir.

EV SATILIRSA KİRACI NE YAPACAK?

Eski kiracısı olan ve istediği orandan zam yapamayan kimi ev sahipleri mülklerini satma yolunu seçiyor. Evi yeni alan kişi de rakamı düşük bulduğu için eski kiracıyı çıkarıp, yeni rakamla yeni kiracı bulmak istiyor. Ancak kişinin kiracılı bir ev alması her şartta kiracıyı tahliye etme hakkı vermez. Yeni malikin kendisinin veya ailesinin taşınmaza ihtiyacı olduğunu ispat etmesi gerekiyor. Eğer yeni malik kiracıyı haksız yere tahliye ederse üçüncü kişilere üç süre ile kiraya vermesi yasak. Ayrıca evin satılması durumunda kiracının yeni Ev Sahibi ile ayrıca bir Sözleşme yapması da zorunlu değil. Kiracı yasal oranda zam yapıp yeni ev sahibine düzenli kira ödediğinde sorumluluğunu yerine getirmiş olur.