Delibaş: Susamdaki tekelleşme esnafımızı mağdur ediyor

Ankara Pideciler Simitçiler ve Çörekçiler Esnaf Odası Başkanı Savaş Delibaş, susam fiyatlarındaki tırmanışın simitçi esnafını mağdur ettiğini belirterek, yüzde 95’in üzerinde ithalata dayalı susamda tekelleşme olduğunu iddia etti. Delibaş, simitte fiyat ve kalite sorununun önünü kesmek için simit üretiminin en önemli ham maddesi susamın önlenemez fiyat artışının durdurulmasını istedi.

Oda Başkanı Delibaş, “Susama mart-ağustos ayları arasında 5 ay içerisinde yüzde 35 oranında sistematik olarak zam geldi. Martta 14-15 TL aralığında olan susam fiyatları bugün 19-20 TL aralığında. Geçen yıldan bu yana yükselişini sürdüren susam fiyatlarının yükselişi durdurulamıyor. 2020’de 12-13 TL arasında olan susam fiyatları bugün 19-20 TL aralığında. Susamı önceden aylık alırdık, şimdi ise haftalık, neredeyse günlük alıyoruz. Günlük hesap yapmak zorundayız. Susamcı susamı bırakırken ‘bir dahaki sefere zam gelecek alabileceğiniz kadar alın’ diyor. Ama alım gücümüz iyice düştüğü için toplu alım yapamıyoruz. Geçmişte susamın, simidin maliyetini etkileme oranı yaklaşık yüzde 5 iken, bugünkü durumda bir simidin maliyetini etkileme oranı yüzde 25 civarında. Bu da susamın simidin en önemli ve en pahalı hammaddesi olduğunu gösteriyor. Normalde 25 kiloluk bir çuval susamın 2 çuval una kullanılması gerekirken, artık 5-6 çuvala kullanılıyor. Böyle giderse susamıyla çıtır çıtır olan ve tad alan Ankara simidi artık susamsız üretilecek. Ankaramız, Türkiye simit kültürünü yavaş yavaş kaybediyor. Bir nevi merdiven altı sayılan kokulu, acılı, ucuz fakat zehirlenme ihtimali olan susamın Türkiye’ye girdiğini biliyoruz. Bu durum Ankara simidi için tehlikeli bir durum. Alım gücü düşen simitçi esnafımızın buna yönelebilme tehlikesi var. Coğrafi İşaret Tescil Belgeli Çıtır Ankara Simidi yok oluyor. Susamda fiyat artışlarının önüne bir an önce geçilmeli.” dedi.

“YÜZDE 95’İ YURTDIŞINDAN İTHAL SUSAMDA TEKELLEŞME VAR”

Türkiye’nin susam ihtiyacını yurtdışından karşıladığını ifade eden Delibaş, şöyle devam etti: “Susam yüzde 95’inin üzerinde yurtdışından geliyor. Ham susam ithalatında uygulanan gümrük vergileri sıfırlanmıştı. Sudan, Nijerya gibi genelde Afrika ülkelerinden ithal edilen susamı, Mersin Limanı üzerinden Türkiye’ye sadece bir ithalatçı firma getiriyor. Fiyatlar sadece bu ithalatçı firma tarafından belirleniyor. Burada bir tekelleşme var. Denetim mekanizmasının çalışmadığını söyleyebiliriz. Mersin Limanı’ndan toptancılar tarafından çekilen susam Türkiye’de tekrar işleniyor. Maliyetler üst üste biniyor. Susam özellikle Ankara’da Ankara simidine özel işleniyor. Kavrulan, pekmezlenen simit, Ankara simidi için özel işlemlerden geçiyor. Bu da susam maliyetlerini artıran etkenler arasında. Türkiye düşük oranda da olsa aynı zamanda susam üreten bir ülke. Ancak Türkiye’de Antalya-Mersin gibi illerde az miktarda üretilen yüksek kaliteye sahip susam çok pahalı. Alım gücümüzü aşıyor.”

Aşırı artış gösteren susam fiyatlarından dolayı zor bir süreçten geçildiğini belirten İmalatçı Firma-Başkent Susam’ın sahibi Hacı Ali Duran da mart ayında tonu 1350 dolar olan susamın Ağustos ayında 1700 dolar olduğunu, yakın zamanda ise susamın ton fiyatının 2000 dolar olacağının konuşulduğunu kaydetti.

Duran, Türkiye'de çeşitli işlemlerden geçen susamda 2 lira maliyet ve yüzde 20 fire bilgisini paylaşarak, en lezzetli susamın yerli susam olduğunu fakat yerli susamın Türkiye’de bir imalatçı firmanın bile talebini karşılamadığını sözlerine ekledi.