Gazze’de savaşan Türkler, Almanlar, İngilizler, Yahudiler

DEĞERLENDİRME: DURSUN ERKILIÇ

“Türkler Gazze’de kaç savaş yaptı?” değerlendirmemde, Osmanlı ordularının Filistin için, Gazze için yaptığı 4 ayrı savaşı hatırlatmıştım. Bu süreçte çok önemli gelişmeler yaşandı…

HATIRLATMAK İSTERİM

HAN YUNUS MUHAREBESİ: 1516’da yaşanan Gazze Muharebesi ya da Han Yunus Muharebesi, Osmanlı ordusu ile Memlük ordusu arasında olmuş ve alınan zafer Osmanlı’ya Suriye, Filistin / Kudüs yolunu açmıştı… Memlükler, Malatya’dan Filistin’e kadarki topraklarını Osmanlı’ya bırakmıştı. Bu olaydan sonra da pek çok savaş yaşandı…

BİRİNCİ GAZZE MUHAREBESİ: 26 Mart 1917; Birinci Dünya Savaşı yılları… Filistin yine savaş yeriydi. Büyük Britanya güçleri, yani İngilizler sekiz aylık zorlu bir mücadelenin ardından Osmanlı kuvvetlerini Sina Yarımadası’ndan püskürtmeyi başardı…

İKİNCİ GAZZE MUHAREBESİ: 17 Nis 1917 - 19 Nis 1917… Birinci Dünya Savaşı devam ederken Filistin’in güneyinde yaşanan muharebedir ve yine Büyük Britanya ordusunun Gazze-Beerşeba hattındaki Osmanlı savunmasını kırmaya yönelik ikinci saldırıdır.

ÜÇÜNCÜ GAZZE MUHAREBESİ: 30 Ekim 1917… Mustafa Kemal Paşa İstanbul’a döndükten yaklaşık üç ay sonra İngilizler 100 bini aşkın askerlerle taarruza geçerek Üçüncü Gazze Muharebesini başlatır. Galip gelince 7 Kasım’da Gazze’yi, 16 Kasım’da da Yafa’yı işgal ederler.

***

Yeniden Gazze’ye döneriz ama İstanbul’a uzanalım…

MUSTAFA KEMAL PAŞA…

15 Ekim 1917’de 2. Ordu Komutanı Fevzi Paşa (Çakmak) 7. Ordu Kumandanlığı’na, Mustafa Kemal Paşa da 2. Ordu Kumandanlığı’na tayin edilir. Fakat O bu görevi de kabul etmez ve Genel Karargâh emrinde kalır. Bu vesile ile Veliaht Vahdettin’in Almanya ziyaretine katılır. Daha sonra hastalığı yüzünden yeniden Almanya’ya gider ve tedavinin ardından İstanbul’a döner…

İNGİLİZ BİRLİĞİNDE YAHUDİ TUGAYI

Avrupa cephesindeki birliklerini yerinde tutan ve cephedeki askerlerin bir kısmını Irak’a gönderen Osmanlı Ordusunu Gazze’de yenerken, Filistin cephesinde dört kat kuvvet üstünlüğü sağlayan İngilizler, Amerika’nın desteğini artırmak için Yahudi lobisini kazanmak istiyordu. Üçüncü Gazze Harekâtı öncesinde (Filistin'de bir Yahudi devleti kurulmasının yolunu açan) Balfour Deklarasyonu yayımlandı (2 Kasım). Bir Yahudi Tugayı da İngilizlerle birlikte Türklere karşı savaşmak üzere Filistin Cephesi’ne gönderildi…

KUMANDANLAR VE KUDÜS’ÜN DÜŞÜŞÜ…

Yıldırım Orduları Grubu Filistin’den kuzeye çekilirken 9 Aralık 1917’de Kudüs düşer ve ilk iki mağlubiyetin ardından atanan İngiliz Komutan Edmund Henry Hynman Allenby, büyük bir törenle Yafa kapısından Kudüs’e girer.

Suriye ve Filistin cephelerinde tam bir bozgun yaşanırken, Alman Mareşal Falkenhayn, 25 Şubat 1918’de komutanlıktan ayrılır ve yerine meşhur Alman General Liman Von Sanders, Yıldırım Orduları Grubu Kumandanı olur.

Evet, Osmanlı Ordusu, Gazze yakınlarında İngilizlerle üç savaş yapmış; Birinci ve İkinci Gazze savaşlarında galip gelse de Üçüncü Gazze savaşı kaybedilmişti.

Bunda, ilk iki muharebede Filistin’i başarıyla savunan 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa’nın görevden alınarak, sorumluluğun, yeni kurulan Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığı’na getirilen Mareşal Falkenhayn’a verilmesi etkiliydi elbette…

MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN UYARILARI

Mustafa Kemal Paşa’nın, tüm bunların öncesinde yaptığı ‘ordu çekilmeli’ uyarısı dikkate alınmadığı için yaşandı bu mağlubiyetler…

Paşa, mağlubiyetten bir yıl önce taarruz değil, savunmayı, hatta çekilmeyi teklif etmiş ama bu teklif dikkate alınmamıştı.

(İlginçtir; kısa süre sonra Paşa, General Liman Von Sanders’ın Gelibolu’da düşmanın nereden çıkartma yapacağı öngörülerine de itiraz edecek ve haklı çıkacaktır.)

***

SONUÇ: Gazze kaybedildi, Kudüs ve Filistin’in bir bölümü İngilizlerce işgal edildi. Sonrası malum…