Milli içeceğimiz çay; kahve ve kafein gerçeği: Yararlı mı zararlı mı?

ÖZEL HABER: YASİN ŞAHİN

DÜNYADA ÇAY TÜKETİMİNDE TÜRKİYE LİDER

Ülkemizdeki çay tüketiminin fazlalığı bilimsel olarak da kanıtlanmış bir gerçek. Dünyada en fazla çay tüketen ülke Türkiye. Öyle ki Türkiye neredeyse en çok çay tüketen ikinci ve üçüncü ülkenin toplamı kadar çayı tek başına tüketiyor. Türkiye’de kişi başı yılda ortalama 3.16 kg çay tüketiyoruz. Çay tüketimi konusunda İrlanda kişi başına 2.19 kg ile ikinci ve İngiltere ise, kişi başına 1.94 kilo ile üçüncü sırada yer alıyor. Çay bahsi açılan her ortamda ise muhakkak kahve de konuya dahil oluyor. Çayın muadili olarak akla gelen ilk içecek olan kahve ise henüz çay kadar yüksek rağbet görmüyor. Yine de ülkemizde kahve tüketimi her yıl biraz daha artıyor. Buna örnek olarak da 2012-2015 yılları arasında Türkiye'deki kahve tüketiminin yüzde 55 arttığını söyleyebiliriz. Türkiye’de 3.16 kg olan çay tüketiminin yanında kahve tüketimi 1.25 kg seviyelerinde.

Kafein denince akla gelen bir diğer içecek ise kola. Çay ve kahve kadar masum olmayan kolada kişi başı yıllık kullanım ise 45 kg seviyelerinde. Bu üç içeceğin ortak noktası olan kafein ise ülkemizde bir düşman, bir canavar olarak görülüyor. Peki kafein gerçekten bu kadar zararlı mı?

KAFEİN DOST MU DÜŞMAN MI?

Kafein aslında bir zehir. Bu zehir bitkileri, zararlı hayvanlardan korumak için evrimleşmiş bir zehir. Çayın yaprağında, kahve ve kakao bitkisinin ise tohumlarında yer alan kafein insanlar için tam anlamıyla bir düşman değil. Kafein, bünyeye girdiği andan itibaren doğrudan beyne, sinir sistemine hitap ediyor. Beyni bir süreliğine kandırarak yorgunluğun ve uykusuzluğun ötelenmesini, ertelenmesini sağlayan kafein için birçok şey için kullandığımız ‘fazlası zarar’ tanımını kullanmak gerekiyor.

KAÇ BARDAK ÇAYDAN SONRAKİ KAFEİN TEHLİKELİ?

Bir kimyasal olan kafein, fazla kullanıldığında kulak çınlaması, görme kaybı, nöbet geçirme ve hatta ölüm gibi fiziksel sonuçlara kadar insanı sürükleyebiliyor.

Yükse tansiyon, kalp hastalığı, migren gibi hastalığı olanların daha da dikkat etmesi gereken kafein kullanımı için, ne kadar kullanılmalı sorusuna cevap vermeye çalışalım.

İnce belli bardakta içilen bir çay ortalama 100 mililitre ve bu bardakta 11 miligram kafein var. Kahvede ise bu oran neredeyse 4 katı. Kupada içilen bir kahve 250 mililitre olarak hesaplanırsa o bir kupada 100 miligram kafein olabilir. Yani 1 kupa sade kahvedeki kafein oranı 10 bardak çaya eşit olabilir. Buradan bakınca çay, kahveye göre oldukça masum görünüyor.

Kahvenin türü ve pişirmesine göre ve tabii ki insan bünyesine göre bu sayılar değişiklik gösterebilse de sağlıklı bir insanın performansını arttırma için tüketmesi gereken ortalama kafein oranı 400 miligram. Yani 4 kupa kahve ya da küçük bardakta içilen 30’dan fazla bardak çay sizin için bir tehlike yaratmayabilir. Yani aslında kafein bahsedildiği gibi bir ‘öcü’ değil. Tabii ki kafein sadece bu içeceklerde yok. Birçok ağrı kesici ilaçta, çikolata gibi tatlı ürünlerde de kafein bulunmakta. Bu arada 250 mililitrelik bir bardak kolada da kafein sadece 25 miligram seviyesinde ama tabii ki kafein, koladaki en masum içeriklerden biri.