Sağlıklı beslen kaliteli yaşa

Bu hafta "SAĞLIKLI BESLEN KALİTELİ YAŞA" köşemizde zeytinyağından bahsedeceğim. Zeytinyağı; zeytin meyvesinin mekanik yolla işlenmesi ile elde edilir. Bitkisel yağlar içerisinde fiziksel yöntemlerle doğal olarak üretilip tüketilebilen tek yağdır. Türkiye bulunduğu konum ve sahip olduğu Akdeniz iklimi özellikleriyle İtalya, İspanya, Yunanistan, Tunus gibi Akdeniz ülkeleriyle birlikte önde gelen zeytin ve zeytinyağı üreticilerindendir. Türkiye sofralık zeytin üretiminde ikinci; yağlık zeytinyağı ile zeytin üretiminde ise dördüncü büyük üretici konumundadır. Zeytin ve zeytinyağı üretimi daha çok Ege ve Marmara bölgesinde yapılmaktadır. Aydın, İzmir, Muğla, Balıkesir, Manisa ve Çanakkale üretimin gerçekleştiği başlıca illerimizdendir. Dünyada en çok zeytinyağı üreten ülkelerden biriyiz. Zeytinyağının diğer yağlardan birçok üstünlüğü vardır. Beslenmemizde günlük kalan ihtiyacının %30'unun yağdan gelmesi önerilmektedir. Bununda %12-15'inin tekli doymamış yağ asidi olan zeytinyağından gelmesi sağlık açısından çok önemlidir. Zeytinyağının birçok yararı vardır. Özellikle kalp hastaları ve diabet riskini azalttığı birçok çalışma ile belirlenmiştir. Son dönem İspanya'da yapılan ve Diabetes Care dergisinde yayınlanan çalışmada Akdeniz usulü zeytinyağından zengin beslenme şeklinin Tip 2 diabet riskini yüzde 50 oranında azalttığı belirlenmiştir. Fransa'da yapılan bir başka çalışmada 65 yaş üstü bireyin belirli bir bölgede hiç inme geçirmediklerini ve beslenme örüntülerine bakıldığında Akdeniz usulü beslendiği, zeytinyağına dayalı olduğu belirlenmiştir. Zeytinyağı özellikle yaşlanmayı geciktirmektedir. Zeytinyağında yüksek miktarda bulunan hidrokarbon skuolen antioksidan ve hücre yenileyici özelliklere sahiptir. Bununla birlikte tümör gelişimini önleyerek cilt kanserini azaltır. Zeytinyağının içinde yer alan E vitamininde yaşlanmayı geciktirmede önemi büyüktür. Zeytin içerisinde birçok fenolik bileşik vardır. Bu bileşikler yağ elde etme işlemi sırasında yağa geçerek yağ oksidasyonuna karşı korur. Ayrıca yağa lezzet verir. Naturel sızma yağdaki miktarı, rafine edilmişe göre 10 kat fazladır. Zeytinyağının tadını ve kokusunu yapısındaki aromatik bileşikler verir. Aromatik bileşikler midede yağın sindirimini de kolaylaştırır. Zeytinyağın üretim aşamasında ısıyla temas etmemesi gerekmektedir. Bu nedenle sızma zeytinyağı rivieraya göre daha sağlıklıdır. En doğrusu kokusuna alışmak ve mümkün olduğunca az ya da hiç rafine edilmemişi kullanmaktır. Zeytinyağı aynı zamanda gastrit ve ülselere karşı korumada önemlidir. Hazmı kolay olan zeytinyağı besinlerin bağırsaklar tarafından daha kolay emilmesini sağlar. Ayrıca safra kesesinin kasılmasını ve safra salgılamasını uyararak hazmı kolaylaştırır. Özellikle sabah kahvaltıdan önce bir yemek kaşığı zeytinyağı kabızlık probleminin çözülmesinde önemlidir. Anne sütüne geçen tekli doymamış yağ asitleri ve E vitamini bebeğin normal beyin ve sinir gelişiminde önemlidir. Zeytinyağı kötü kolesterol denilen LDL'yi azaltırken iyi kolesterol HDL'yi artırır. Sonuç olarak birçok hastalığın önlenmesinde ve tedavisinde yeri olan beslenme örüntüsünde önemli yeri olan zeytinyağına gereken değeri vermek gerekir.