Sakarya Destanı’nda 21.Gün (12 Eylül 1921) Komutan Adrew şükrediyor

Cephe Komutanlığı’nın emrine uyarak Mürettep Tümen’in yaptığı taarruzlar başarılı oldu. Demiryolu güneyinden taarruz eden 1’inci Tümen, 7’nci Yunan Tümen birliklerinin direnişini kırarak akşam Kartal Tepe’yi ele geçirdi. Kartal Tepe’nin zaptıyla Yunanlılara birçok zayiat verdirilmiş, Kavuncu Köprüsü ile Beylikköprü’ye doğru tazyik edilmiştir.

23’üncü Tümen Kara Tepe’yi, 12’nci Grup Çal Dağı’nı ele geçirdi. Tüm cephe boyunca Yunan kuvvetleri geri çekilmesini sürdürdü.

Yunan Ordusu’nun Sakarya üzerindeki köprüleri kullanmasına imkan vermeden Sakarya doğusunda imha etmek hedefini güden ve özellikle kuzey kanattan yapılan bu taarruzla karşı taarruz için yeterli kuvvet üstünlüğü sağlayamadığından, ancak sınırlı başarılar elde edilmiştir.

KIT OLANAKLAR BOZGUNU ENGELLEDİ

11/12 Eylül gecesi, Duatepe bölgesindeki 15’inci Türk Tümeni’nin 7’nci Yunan Tümen birliklerine karşı giriştiği bir süngü hücumu dışında cephede fazla bir faaliyet olmamış, bugün sabahtan beri de önemli bir çarpışma cereyan etmemişti. Düşmanın Sakarya gerisine çekilme gayretleri bugün belirgin bir hâl almıştı. Yunanlılar, bir an önce nehrin öbür tarafına canlarını atabilmek ve tehlikeli durumdan bir an önce kurtulabilmek için birlik bütünlüklerini bozmadan Sakarya batısına geçmek istiyordu. Türk Ordusu’nun ise avını elinden kaçırmamak için heyecanlı fakat olanaklarının kıt olması yüzünden üzgün ve çaresiz olduğu sezilmekteydi.

İki taraf da nefes nefese İki tarafın da sinirleri adamakıllı gergin...

YENİLGİYİ KABUL EDİŞİN ADIMLARI

Yunan Küçük Asya Ordular Komutanı Papoulas yayınladığı “12/13 Eylül gecesi bütün ordu Sakarya'yı geçerek bunun batısında savunma için tertiplenecektir” emrinin bundan sonraki maddelerinde, kolorduların bu akşam hangi saatten itibaren hangi köprülerden geçerek, hangi bölgelere intikal edeceklerini ve hangi kesimi savunacaklarını belirtmekteydi. Buna göre 3’üncü Kolordu Porsuk nehri kuzeyinde, 2’nci Kolordu Porsuk'la Kavuncu Köprüsü arasında, 1’inci Kolordu ise Kavuncu Köprüsü ile Sakarya'nın aşağı kolu arasında güneyde tertiplenmekteydiler.

Artık, durum meydana çıkmıştı. Yunan Ordusu için yenilgi kesindir ve Küçük Asya Ordusu Komutanı General Papoulas, Mustafa Kemal'in azmi karşısında baş eğmiş, Ankara'yı ele geçirmek, Kemal Ordusu’nu kuşatıp imha etmek gibi ümitleri geride bırakmıştı. Şimdi muharebe alanını terk etmekteydi. Sakarya üzerinde bulunan üç köprüden koca orduyu karşıya geçirecekti.

İSMET PAŞA’NIN EMRİ

İsmet Paşa da emrini bugün saat 13.15'te yayınlamıştı: “Ordunun maksadı, çekilmekte olan düşmanı Sakarya'da bozguna uğratmaktır. Bunun için aşağıdaki gibi hareket olunacaktır: Mürettep Kolordu, özellikle Kartaltepe'yi işgal etmek ve Beylikköprü'ye hakim olmak üzere taarruz edecektir. Bu görev için 23’üncü Tümen kolordu emrine verilmiştir” diyerek yalnız Mürettep Kolordu’nun taarruza geçmesini, diğer grupların ise düşmanla muharebe temasını kaybetmemek için ileriye yanaşmalarını ve birbirleriyle irtibatta bulunmalarını emretmekteydi.

Batıya yanaşmakta olan 1’inci Grup, saat 17.00'dan itibaren ileri harekete hazır olacak, 5’inci Süvari Grubu da İnlerkatrancı-Beşköprü istikametinde düşmanı tazyik ve takibe devam edecekti. Cephe Komutanlığı’nın emri yukarıdakilerden ayrı olarak “Düşmanın 12/13 Eylül gecesi bütün kuvvetiyle Sakarya batısına geçmesi ihtimali fazladır. Bu takdirde bütün ordunun derhal düşman üzerine atılması kararlaştırılmış olduğundan, bütün gruplar gece dahi düşmanla yakından temasta ve takibe hazır bulunacaklardır” diyerek birliklerin uyanık kalmalarını istemekteydi.

KOMUTAN ADREW ŞÜKREDİYOR

Cephe Komutanlığı’nın emrine uyarak Mürettep Kolordu’nun öğleden sonra başlayan taarruzları başarılı oldu. Demiryolu güneyinden taarruz eden 1’inci Tümen, 7’nci Yunan Tümen birliklerinin inatçı mukavemetlerini kırarak akşam güneş batarken Kartaltepe'yi ele geçirdi. Bu tümenin güneyinden taarruza katılan 23’üncü Türk Tümeni, gece saat 21.00'a doğru Karatepe'yi işgal etti. 23’üncü Tümen’in güneyindeki 17’nci Tümen, üst üste yaptığı taarruzlara rağmen bir türlü düşmanı bulunduğu mevzilerden atamadı, düşmanın yoğun topçu ateşleri altında Karadağ eteklerinden daha ileriye geçemedi. Meşhur Karadağ, yine Yunanlılar elindeydi. Demiryolu kuzeyindeki Duatepe bölgesinde bulunan 15’inci Tümen, gece yansına kadar sürdürdüğü taarruzlarla ancak Çekirdeksiz Köyü batısına ulaşabildi.

Yunan 2’nci Kolordu Komutanı Prens Andrew, çekiliş gecesini anılarında şöyle anlatır:

“Bize ayrılan bölgeyi keşif ve tetkik için yeterli zamanın olmamasından, ayrıca karanlık ve kolordu ikmal birliklerindeki düzensizlik yüzünden birlikler yollarını kaybetti. Tümenler nehri geçince kendilerini bilinmezlik ve karanlık içinde buldu. Yol ve araba izleri bile yoktu. Bu yüzden de dere ve tepeleri gelişi güzel işgal eylediler. Yunan askerinin huyu ve karakteri pek hassastır. İlerlediği ve taarruz ettiği sürece yorgunluk ve açlık gibi zorluklara rağmen kendisini muzaffer addeder, morali de mükemmeldir. Fakat geri çekildiği zaman, kolordumuzun şimdiki durumunda olduğu gibi muzaffer bir durumda bulunsa bile morali tamamen bozulur ve en küçük bir olay onu yıkar. O sebepten eğer düşman o gece bizi birkaç keşif kolu ile takip etmiş olsaydı, çekilmemiz kolayca bir kaçış haline dönerdi” demektedir.

BOZGUN İŞTEN DEĞİLDİ

Cephe Komutanlığı’nın bu gece saat 23.40'da yayınladığı emir özetle şöyleydi; “Düşman ordusunun harekâtında kargaşalık görülmektedir. Düşmanın bu halini bozguna çevirmek lâzımdır. Bütün ordu cephesinde düşmanla muharebe temasında bulunan tümenler, bütün kuvvetleri ile karşılarındaki düşmana taarruz edeceklerdir. Henüz muharebe temasına geçmemiş birlikler, derhal seri ve cebri yürüyüşle temasa gelerek bütün kuvvetleri ile taarruz edeceklerdir. Birlikler, 24 saat gösterilecek gayretin bütün düşman ordusunu mahvedeceğini bilmelidirler. Fecirle beraber komutanların elinde yeni darbeler için kuvvetli ihtiyatlar bulunmalıdır. 1’inci Grup ve 57’nci Tümen, ordu ihtiyatı olmak üzere, yerlerinde bulunacaklardır.’’

Fakat Cephe Komutanı da sıkıntılar içinde olan ordunun, Yunan geri çekilmesini bozguna dönüştürecek imkana sahip olmadığını az çok biliyordu. Olsun, en azından deneyecekti.

Sakarya Destanı’nda 20.Gün (11 Eylül 1921) Top başına günde 3 mermi