Tarihin kara lekesi: Srebrenitsa Katliamı'nda neler yaşandı?

ÖZEL HABER: CANSU BALOĞLU

Bosna Savaşı sırasında, 8 binden fazla Boşnak sivil, Sırp askerler tarafından katledildi. Katliam üzerinden 29 yıl geçti ama olayın acısı hâlâ ilk günkü gibi tazeliğini koruyor.

Katliam 11 Temmuz 1995'te başladı ve bu süreçte 8 bin 372 Boşnak sivil Ratko Mladiç emrindeki Sırp askerler tarafından acımasızca öldürüldü. Bu katliam, 2. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'da yaşanan en büyük insanlık trajedisi olarak nitelendirildi. Aradan geçen çeyrek asra rağmen, halen binlerce kurbanının kayıp olduğu bu büyük soykırım, sadece Bosna Hersek'in değil, tüm insanlığın adalet arayışının sembolü haline geldi.

SOYKIRIMIN ACI YÜZÜ

Soykırımda katledildikten sonra toplu mezarlara gömülen Bosnalıların DNA örneklerinden kimlik tespit çalışmaları hâlâ devam ediyor. Bu çalışmalar, kurbanların ailelerinin acısını dindirmek ve adalet arayışını sürdürmek için önemli bir adım olarak görülüyor.

KATLİAMA GİDEN SÜREÇTE NELER OLDU?

25 Haziran 1991'de Hırvatistan ve Slovenya’nın bağımsızlıklarını ilan etmesiyle başlayan Yugoslavya İç Savaşı, ülkeyi parçalanmanın eşiğine getirdi. Bosna-Hersek de 29 Şubat-1 Mart 1992'de yapılan referandumla bağımsızlığını ilan etti. Bağımsızlık ilanının ardından, Sırp kontrolündeki Yugoslav ordusu ve Bosnalı Sırplar, Boşnaklara yönelik öldürme harekatı başlattı. Boşnaklar, liderleri Aliya İzzetbegoviç önderliğinde, ülkenin bütünlüğünü korumak için savaşmak zorunda kaldı.

SREBRENİTSA’DA YAŞANANLAR

Birleşmiş Milletler, 1993'te Srebrenitsa'yı Boşnaklar için 'güvenli bölge' olarak açıkladı. Ancak, 11 Temmuz 1995'te Ratko Mladiç komutasındaki Sırp birliklerin şehre girmesiyle, binlerce Boşnak kaderine terk edildi. Sırp ordusu, en az 8 bin 372 Boşnak sivili ormanlık alanlarda, fabrikalarda ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar ise toplu mezarlara gömüldü.

ADALETİN PEŞİNDE

Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi, Bosnalı Sırpların eski lideri Radovan Karaciç'i Srebrenitsa'da gerçekleşen katliamdan sorumlu ilan ederek, 40 yıl hapis cezası verdi. BM'nin yargı organı Uluslararası Adalet Divanı ise 2007'de, kasabada yaşananları "soykırım" olarak nitelendirdi, ancak sorumlusunun Sırbistan olmadığına hükmetti.

MOSTAR KÖPRÜSÜ: SAVAŞIN SİMGESİ

Osmanlı döneminden kalan en önemli eserlerden biri olan Mostar Köprüsü, Bosna-Hersek'te yaşanan iç savaşta 1993 yılında yıkılmış, 2004 yılında aslına uygun olarak tekrar inşa edilerek yeniden açılmıştı. 1566’da inşa edilen ve ülkenin simgesi olan Mostar Köprüsü’nün yıkılması, katliam döneminin de akıllardan çıkmayacak anlarından birisi olarak tarihe geçti.

Srebrenitsa Katliamı, insanlık tarihinin en acımasız trajedilerinden biri olarak hatırlanmaya devam ediyor. Geçen 29 yılın ardından bile, bu korkunç olayın izleri hâlâ derin bir şekilde hissediliyor. Katliamın yıldönümünde, kurbanlar bir kez daha anılıyor ve adalet arayışı sürüyor.