Türk bilim insanlarından bağırsak kanserine umut ışığı

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (Massachusetts Institute of Technology- MIT) Yılmaz Laboratuvarı’nı kuran Yrd. Doç. Dr. Ömer Yılmaz ile Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin İmmünoloji bölümünde doktorasını tamamlamak üzere olan Semir Beyaz, tıp dünyasında yankı uyandıran bir araştırma gerçekleştirdi.

Türk bilim adamları Yılmaz ve Beyaz, 9 ila 12 ay, sağlıklı fareleri yüzde 60 yağlı bir diyetle besleyerek kök hücreler ve obezite bağlantılı kanser arasındaki olası ilişkiyi inceledi.

Çalışma sonucunda Yılmaz ve Beyaz, yağlı beslenmenin kök hücre üzerine etkisinin, yağlı beslenme ve obezite ile kanser arasında uzun zamandır düşünülen ilişkinin sebebi olduğunu buldu.



Mart ayı başında bilim dünyasının önemli dergilerinden Nature’da yayınlanan ve büyük yankı uyandıran Yılmaz ve Beyaz’ın araştırmasına, Forbes, Independent, Boston dergisi ve CBS’in WBZ Boston kanalı da yer verdi.

PROJEYE 3 YIL ÖNCE BAŞLADILAR

Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde de görev yapan Yılmaz ile doktora tezinin bir kısmını Harvard Üniversitesi’nde "kan hücreleri ve Epigenetik" üzerine, diğer kısmını ise MIT’te beslenme, kök hücre ve kanser arasındaki ilişki konusunda yapan Beyaz, yankı uyandıran araştırmalarını değerlendirdi.

Beslenmenin kök hücre üzerine etkisini ortaya çıkarmak ve bu yolla beslenme ile kanser arasındaki ilişkinin mekanizmalarını anlamak için böyle bir çalışma yaptıklarını belirten iki bilim adamı, bu ortak projele yaklaşık 3 yıl önce başladıklarını kaydetti.

Yılmaz ve Beyaz, fareler üzerinde yaptıkları çalışmada, yüksek yağlı besinlerin bağırsakta kök hücre sayısını ve işlevini arttırdığını ortaya çıkardıklarını dile getirerek, yağlı beslenme ve obezite ile kanser arasında uzun zamandır düşünülen ilişkinin sebebinin, yağlı beslenmenin kök hücre üzerine etkisinden kaynaklanabileceğini gösterdiklerini bildirdi.

KÖK HÜCREYE DÖNÜŞEBİLİYORLAR

Türk bilim adamları, bu çalışmada en ilgi çekici noktalardan birinin de normal farede kök hücre özelliği olmayan bazı hücrelerin, yüksek yağlı beslenme sonucunda kök hücre özelliği kazandığını görmeleri olduğunu ifade etti.

Yrd. Doç. Dr. Yılmaz, araştırmalarıyla ilgili şunları kaydetti:

"Cevaplamak istediğimiz konu neden şişmanlık bağırsak kanserini artırıyor? Bunu cevaplamak için fareleri yağlı gıdalarla besledik ve şu ana kadar iki önemli buluşumuz oldu. Birincisi, şişmanlıkta bağırsakta yetişkin kök hücre sayısı artıyor. İkincisi, bağırsakta kök hücre olmayan hücre, kök hücre özelliklerini kazanıyor. Kök hücrenin önemi, bağırsaktaki bütün hücreleri üretebiliyor olması. Bu kök hücreler zamanla mutasyona uğruyor ve kansere yol açıyor. Şişmanlıkta kök hücre sayısı arttığı zaman kanser olma riski artıyor."



BAĞIRSAK KANSERİNİ ÖNLEME ÇALIŞMALARINA IŞIK TUTACAK

Araştırma sonucunda elde ettikleri bulguları Nature dergisinde yayınladıklarını ve araştırmalarının hem derginin hem de bilim dünyasının ilgisini çektiğini belirten Yılmaz, "Çünkü şişmanlık ve bağırsak kanseri arasındaki ilişkinin hem hücresel hem de moleküler mekanizmasını ortaya çıkarttık. Buluşumuzun tıp dünyası açısından önemi, bağırsak kanserini önlemeye yönelik çalışmalara ışık tutmasıdır." dedi.

HER ŞEYİ DENGELİ YİYİN. FAZLA YAĞLI, FAZLA ŞEKERLİ YEMEYİN

Yılmaz, insanlara da tavsiyelerde bulunarak, "Doktorunuzun dediği gıdaları yiyin, her şeyi dengeli yiyin. Fazla yağlı, fazla şekerli yemeyin. Bunlar bağırsak kanseri olasılığını artırıyor." diye konuştu.

Beyaz da kullandıkları kök hücrelerin, ABD’de 2008’de yasaklanan "Emriyonik kök hücreler" değil, yetişkin kök hücreler olduğunu söyledi.

Birlikte çalıştıkları hastanelerden elde ettikleri doku örnekleriyle laboratuvarda araştırmalarına devam ettiklerini dile getiren Beyaz, "Uzun vadede amacımız, bağırsak kanserini önleyici çalışmalara destek sağlamak. Bundan sonraki aşamalarda insan doku örneklerini kullanarak, hem teşhis hem tedavi için çalışmalar yürüterek bu hastalıktan muzdarip insanlara yardımcı olmayı amaçlıyoruz." ifadesini kullandı.

ÇERMİK VE SAMANDAĞ'DAN MIT'YE

Boston’da 2009 yılında tanışan Türk iki bilim adamı hem iyi arkadaş hem de iyi meslektaş da olmuşlar.

Beyaz’ı öğrenci gibi değil, meslektaşı olarak gördüğünü belirten Yrd. Doç. Dr. Yılmaz, "Hiçbirimiz bilimin Mevlanası değiliz." dedi.
ABD’nin Michigan eyaletinde 1977’de doğan ve aslen Diyarbakır’ın Çermik ilçesinden olan Yılmaz, bugün bulunduğu konumunu Türkiye’ye borçlu olduğunu da söyledi.

Anne-babasının eğitim için ABD’ye geldiğini anlatan Yılmaz, lisans, yüksek lisans ve doktorasını Michigan Üniversitesi’nde tamamladığını aktardı. Yılmaz, Harvard’ta post-doktora yapmak için 2008’de Boston’a geldiğini ve 2011’de bağırsak kök hücresi ihtisası yaptığını, 2014’de de MIT’te kendi laboratuvarını kurduğunu ifade etti.

Daha sonra ortak arkadaş vasıtasıyla aslen Hatay’ın Samandağ ilçesinden olan ve Harvard Üniversitesi’ne doktora yapmak için gelen Beyaz’la tanışan Yılmaz, ortak alanlardaki ilgilerinden dolayı kök hücre araştırmasını birlikte başlattıklarını bildirdi.

Yılmaz, Türkiye’ye sevgisini dile getirken de şunları kaydetti:

"Sosyal medyada da her zaman herkese Diyarbakırlı olduğumu söylüyorum ve hepimiz ülkenin barışını istiyoruz. Çünkü benim buraya gelebilmem Türkiye Cumhuriyeti’nden dolayı oldu. Yani babam Cerrahpaşa Tıp mezunu. Buraya geldi. Onun için her zaman kendimi Türkiye’ye borçlu hissediyorum. Yani problemlerimiz olabilir ama hepimiz Türkiye’nin barışını ve başarısını istiyoruz. Diyarbakırlı olmak önemli benim için."

Lisans eğitimini İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü’nde (İYTE) Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü’nde yapan Beyaz da 3. sınıftayken yaz stajını Harvard Tıp Fakültesi ve Massachusetts General Hospital’da tamamladı.

İYTE’den 2009’da mezun olduktan sonra, Harvard Tıp Fakültesi’ne bağlı Massachusetts General Hospital’da araştırmacı olarak çalışmaya başlayan Beyaz, Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’ndeki doktorasını tamamlayarak haziran ayında doktor ünvanını almayı planlıyor.

AA