Anadolu’nun ilk Türk camisi restorasyona giriyor

Ani Arkeolojik Alanında bulunan Anadolu’nun ilk Türk camisi, Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün koordinasyonunda restore edilerek, tekrar ibadete açılacak.

Sultan Alparslan’ın 1071’de Malazgirt Savaşı’nı kazanmasının ardından bugün Ani Harabeleri olarak bilinen yerde inşa edilen Anadolu’nun ilk Türk camisi yeniden ayağa kalkıyor. 1072’de Ebu’l Manuçehr Bey tarafından yaptırılan ve onun adını taşıyan cami, Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün koordinasyonunda restore edilecek. Türkiye genelinde bölgesel bazda faaliyet yürüten 26 kalkınma ajansı, projeye maddi anlamda destek verecek. Restorasyon çalışmaları Malazgirt Zaferi’nin 950’nci yıl dönümü olan 26 Ağustos 2021'de tamamlanacak ve cami ibadete açılacak.

Ebu’l Manuçehr Camii, Ani Arkeolojik Alanı’ndaki diğer anıtsal eserlerle birlikte 2016 yılında UNESCO Dünya Kültürel Miras Listesi’ne girdi. Günümüze yıkılmadan ulaşabilmeyi başaran cami, Anadolu’daki en eski Selçuklu eserlerinden biri olarak biliniyor. Dikdörtgen planlı iki katlı yapının tavanı zengin Selçuklu motifleri ile süslü. Caminin 99 merdivenli minaresinin gözcü kulesi olarak da kullanıldığı belirtiliyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü koordinasyonunda faaliyetlerini yürüten Serhat Kalkınma Ajansı, caminin gelecek nesillere aktarılması, ulusal ve uluslararası çapta bilinirliğinin artması için kolları sıvadı. Bu kapsamda geçmiş yıllarda da bazı restorasyonlardan geçen caminin tam anlamıyla ayağa kaldırılması için Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü çalışmalara başladı. Çalışmaların sonuçlanmasının ardından Kalkınma Ajansları Genel Müdürü Barış Yeniçeri ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı arasında projelendirme ve restorasyon uygulamaları için protokol imzalandı. İmza törenine Kars Valisi Türker Öksüz, eski Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı, Kars Milletvekili Ahmet Arslan, AK Parti Kars Milletvekili Yunus Kılıç katıldı.

Törenin ardından açıklama yapan Vali Öksüz, restorasyonun kısa sürede tamamlanmasını hedeflediklerini belirterek, “Bu bizim için inanç turizmi gelişmesi ve ilimizin ulusal ve uluslararası çapta bilinirliğinin artması yönünde de çok önemli bir adım olacak” dedi.

Eski Bakan Arslan ise, “Ecdat yadigarı bu kadar değerli bir eserimizin gün yüzüne çıkarılması konusundaki gayret nedeniyle mutluyuz. Kısa zamanda restore edilerek burada namaz kılınacak hale gelmesi de hepimizin hasretle beklediği bir durum” diye konuştu.

Kalkınma Ajansları Genel Müdürü Yeniçeri, bölgeyi geçen yıl ziyaret ettiğini hatırlatarak, şunları söyledi:
"Bir an önce burayı ayağa kaldıralım. Ezan okunabilir namaz kılınabilir hale getirelim diye karar aldık. Serhat Kalkınma Ajansımızın önemli potansiyel başlıklarından biri de turizm. Burayı Anadolu’ya yurt yapanlara bir vefa göstergesi olarak Anadolu’daki 26 kalkınma ajansımızın emeği ve iş birliği ile ayağa kaldıralım istiyoruz. Tüm kalkınma ajanslarımızla beraber Anadolu’yu temsilen her biri ile imece usulü burayı ayağa kaldırmak istiyoruz. Burası 5 bin yıllık ören yeri ve burada gün yüzüne çıkmış 23 eser var. Biz bunu bir kolyeye benzetiyoruz. Her biri bir yakut, zümrüt, elmas."

Bakanlar talimat verdi

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Yazgı, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ile Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın talimatlarıyla çalışmalara başladıklarını kaydederek, “Biz de hızlı bir şekilde hizmete açma arzusu içindeyiz” dedi.

Ani Ören Yeri Kazı Başkanı Dr. Muhammet Arslan, cami minaresinin “Kufeki” adı verilen yöreye özgü bir taş ile inşa edildiğini ifade ederek, “Caminin iç mekanı kıbleye dikey üç sahanlı olarak inşa edilmiş ve her sahanın üzerinde karelere bölünerek tonoz örtüler meydana getirilmiş. Bu tonoz örtülerde Selçuklu mimarisini yansıtan süslemeler yer almaktadır” bilgisini verdi.

Arslan şöyle devam etti: “Camimizin batı cephesinde kayıp bir kitabemiz var. Maalesef günümüze ulaşamamış. Ne zaman kayıp olduğuyla ilgili bir bilgi de mevcut değil. Bu kitabede caminin Alpaslan oğlu Sultan Melikşah’ın emri ile yerel emirlerden olan Ebu-l Menucerh tarafından yaptırıldığı yazılı.Türkiye-Ermenistan sınırında yer alan Ani Arkeolojik Alanı, Erken Demir Çağından 16’ncı yüzyıla kadar sürekli bir yerleşim yeri oldu. İpek Yolu üzerinde bulunan alan, Orta Çağ’ın şehircilik ve mimari açısından çok kültürlü özelliğiyle dikkat çekti. Ermeni, Gürcü, Bizans ve Selçuklu kültürlerinin buluşma noktası olan Ani’de kilise, cami, manastır, kervansaray, hamam, köprü, değirmen gibi 23 tescilli anıt yapı bulunuyor. Ani ayrıca, yıkılarak toprak altında kalmış birçok sivil mimarlık örneğine de ev sahipliği yapıyor.”