Damar sertliği nedir? Damar sertliği belirtileri nelerdir?

Damar sertliğinin, tıbbi adıyla ateroskleroz, vücudun atardamarlarını etkileyen ve tedavi edilmediğinde hayati tehlikeye yol açabilen kalp damar hastalığı olduğunu bildiren Kalp Damar Cerrahı Doç. Dr. Mustafa Seren, “Şeker hastalığı, obezite, sigara kullanımı, yüksek tansiyon, aile bireylerinde kalp hastalığının olması, hareketsiz yaşam ve sağlıksız beslenme damar sertliği riskini artırıyor. Damar sertliğinin belirtileri, hangi atardamarın etkilendiğine göre farklılık gösteriyor” dedi.

Hastalık kalp damarlarını etkiliyorsa; göğüs ağrısı ve kalp krizi, beyin damarlarını etkiliyorsa; konuşma ve görme bozukluğu, kollarda ve bacaklarda güçsüzlük, geçici veya kalıcı inme, bacak damarlarını etkiliyorsa; yürüme esnasında baldırda ağrı (kladikasyo), istirahat esnasında ağrı, ayakta yara ve kangren belirtileri gözlemlenebildiğini belirten Güven Hastanesi Kalp Damar Cerrahisi Bölümünden Doç. Dr. Mustafa Seren, damar sertliği hakkında şu bilgi verdi:

“Tıbbi adı ateroskleroz olan damar sertliği, vücudun atardamarlarını etkileyen bir hastalıktır. Atardamarlar vücudun ihtiyaç duyduğu oksijenlenmiş ve besleyici maddeler içeren kanı, doku ve organlara ulaştırır. Sağlıklı bir atardamar esnek ve elastik yapıdadır. Zaman içerisinde atardamar duvarının iç kısmında, başlıca kolesterolden oluşan parçacıklar birikerek aterom plağını oluştururlar. Bu plaklar, atardamar duvarının esnekliğini kaybetmesine ve damar duvarının sertleşmesine neden olur. Damar sertliği iki patolojik sorun oluşturur. Birincisi, aterom plağı zaman içinde yırtılabilir ve pıhtıyla birleşerek damarları tam tıkayabilir. İkincisi ise aterom plağı gittikçe büyüyerek damarların daralmasına yol açar. Her iki durumda da damar tarafından beslenen organa yetersiz kan gitmiş olur.”

Damar sertliğinin belirtileri nelerdir?

Damar sertliği (ateroskleroz), atardamarda daralma veya tıkanma olmadıkça genelde belirti vermediğini bildiren Dr. Seren, "Orta ve ciddi ateroskleroz durumunda atardamar, organ ve dokulara yeterince kan akışı sağlayamaz. Damar sertliği belirtileri aterosklerozun hangi atardamarı etkilediğine göre değişir" dedi. Damar sertliğinin kalp damarlarını etkilediği durumlarda göğüs ağrısı, kalp krizi ortaya çıkabildiğini ifade eden Dr. Mustafa Seren damar sertliğinin beyin damarlarını etkilediği durumlarda ise konuşma ve görme bozukluğu, kollarda ve bacaklarda güçsüzlük, geçici veya kalıcı inme ortaya çıkabildiğini belirtti. Damar setliğinin bacak damarlarını etkilemesi durumunda ise yürüme esnasında baldırda ağrı (kladikasyo), istirahat esnasında ağrı, ayakta yara ve kangren belirtileri ortaya çıkabildiği bilgisini verdi.

Damar sertliğinin nedenleri ve risk faktörleri nelerdir?

Damar sertliğinin çocukluk çağından başlayan sinsi ve ilerleyici bir hastalık olduğunu, kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, atardamarın iç duvarına hasar verecek durumların damar sertliğinin başlamasına yol açabildiğini ifade eden Doç. Dr. Mustafa Seren şu bilgileri verdi:

"Damar sertliğine zemin hazırlayan ve ilerlemesine neden olan risk faktörleri; şeker hastalığı ve insülin direnci, obezite, sigara ve tütün ürünleri, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve trigliserid düzeyleri, inflamatuar hastalılar, uyku apnesi, ailede genç yaşta kalp hastalığı hikâyesi ,hareketsiz yaşam ve sağlıksız beslenmedir."

"Damar sertliği hangi komplikasyonlara neden olur" sorusu hakkında da bilgi veren Dr. Seren, "Organ veya dokuya kan getiren atardamardaki tıkanmalara veya daralmalara bağlı komplikasyonlar oluşur. Kalp damarlarındaki damar sertliği; koroner arter hastalığı ve kalp krizine, ilerleyen dönemlerinde ise kalp yetmezliğine yol açar. Şah damarındaki damar sertliği; şah damarı darlığı ve tıkanıklığına bağlı geçici iskemik atağa (TİA) ve inmeye (SVO) neden olabilir. Bacak veya kolda oluşan damar sertliği; bacak veya kolda soğukluk, renk değişikliği, yürüme bozukluğu, ayak veya elde yaralara, doku kaybına ve kangrene neden olabilir. Damar sertliği, damar dokusunun zayıflamasına ve 'anevrizma' olarak adlandırılan damar genişlemesine (balonlaşmasına) neden olur. Anevrizmalar patladığında hayatı tehdit eden kanamalara yol açar" dedi.

Damar sertliğinin tanısı nasıl konur?
Öncelikle hastaya fizik muayene yapılarak başlayan muayene sonucunda şüphelenilen damar tıkanıklığına yönelik kan ve görüntüleme tetkikleri yapılacağını bilgisini veren Dr. Seren, görüntüleme tetkikleri noninvazif (cerrahi durumlar gerektirmeyen işlemler) basit tetkiklerden invaziv tetkiklere doğru ilerleyen sürecin başlıcalarının şunlar olduğunu söyledi: “EKG, Efor testi, Ankle-brachial index, Myokard sintigrafisi, Ultrasonografik tetkikler: Doppler USG ve benzeri, Tomografi anjiografi, MR anjigrafi, Konvasiyonel anjiografi.”

Damar sertliği nasıl tedavi edilir?
Hastalığın ilk evrelerinde kişinin hayat tarzında yapılan değişiklik ve ilaçlar uygulandığını, ilaçların hastalığın ilerlemesini ve komplike olmasını engelleyeceğini bildiren Dr. Mustafa Seren, "Eğer damar sertliği; tıkanıklık ve ciddi darlık düzeyine ulaşmışsa doktorların önerisiyle anjiyografik tedavi yöntemleri uygulanabilir. Anjiyografik tedavi yöntemleriyle sonuç alınamayacak hastalarda ise 'bypass' olarak tanımladığımız ameliyat tedavisine başvurulabilir. Damar sertliğini hayat tarzında yapılacak değişiklerle önlemek mümkündür. Sigarayı bırakmak, düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, kan basıncını kontrol altında tutmak, kan şekeri ve kan yağlarını kontrol altında olması için düzenli kontrole gitmek damar sertliğini önlemede dikkat edilmesi gereken adımlardır" dedi.