Mutfağınıza bakışınız değişecek

Dünya geçmişini anlatan en önemli doğal eser olan kayalar, geçmişte dünya üzerinde meydana gelen büyük kıta hareketlerinin, kıta erozyonlarının, göl-deniz oluşumlarının, volkanik patlamaların, büyük depremlerin, okyanus oluşumlarının ve okyanus kapanımlarının ürün ve izleri şeklinde kendini gösteriyor. Ayrıca kayaların yaşları, dünyamızın oluşum yaşını verebilecek tek katı ürün olma özelliğiyle biliniyor.

GEÇMİŞİ ANLATIYOR

Geçmişte meydana gelen tüm olayları bize anlatan kayalar, bu nedenle fen, doğa ve sosyal bilimlerin bilgi bankasını oluşturuyor. Kayaların yaşları, oluşum süreçleri çok uzun zamanda gerçekleştiğinden milyon yıllarla hatta milyar yıllarla ifade ediliyor. Dünyanın en eski kayası olarak bilinen Kanada’nın Nuvvuagittuq bölgesinde bulunan amfibolit kayasının 4.28 Milyar yıl yaşında olduğu hesaplandı. Bir granit kayası içerisinde oluşan kardeş mineraller arasındaki yaş farkı bile 1-3 Milyon yıl olabiliyor. Yani birlikte kristalleşen iki kardeş mineral arasındaki yaş farkı 3 Milyon yıl olabiliyor.

MUTFAK TEZGÂHI DEYİP GEÇME

Bu ilginç konu hakkında bilgi veren Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi, Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi (YEBİM) Müdürü Prof. Dr. Yusuf Kağan Kadıoğlu, mutfak tezgâhlarımızda kullandığımız kırmızı renkli granitlerin 400-500 Milyon Yıl yaş aralığında bulunduğunu söyledi. Kadıoğlu, “Kaya yaşlarına Türkiye’den örnek verecek olursak; Anıtkabir’de kullanılan sarı ve bej renkli travertenlerin yaşı 1 Milyon yıl, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi binalarında kullanılan kırmızı renkli andezitlerin yaşı 18 Milyon yıl, Ankara AŞTİ (Otogar) tabanında kullanılan gri renkli granitlerin yaşları 74 Milyon yıl ve Ankara Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği binasının giriş katının tabanında kullanılan bordomsu kahve renkli siyenitlerin yaşı 560 Milyon yıl” diye konuştu.

Kadıoğlu şöyle devam etti:

“Dünya’nın neresinde oluşursa oluşsun her kayanın kendine has bir doku özelliği var ve rastgele oluşmaz. Dokusu ve içerisinde barındırdığı mineral dediğimiz bireyler kendine has bir kimlik sunmakta ve bu özelliği sayesinde adeta kayanın parmak izini temsil ederek kayanın tanımlanmasını sağlamakta. İnsanoğlunun ilk savunma ve avcılıkta kullandığı obsidyen kayası, barınak yapı taşı olarak kullandığı en dayanıklı kaya olan granit, evlerimizin dış-iç mekan ham maddesini oluşturan mermer ve süs aparatı olarak kullanılan canlı renkler sunan süs taşları (süs kayaları) insanoğlunun vazgeçilmezlerinden sadece bazıları.

İNSANOĞLU GİBİ AMA…

Ankara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Ünüvar da Mühendislik Fakültesi’ne yaptığı ziyarette, granit taşların oldukça ilgisini çektiğini ifade ederek Twitter hesabından, “Yaşlarını merak ettik, cevaplar müthiş. Bakalım sizi de şaşırtacak mı?” paylaşımını yaptı. Ünüvar, taşların hiçbirinin dokusunun bir diğerine benzemediğine değinerek, “Tıpkı insanoğlu gibi benzersiz ama çok daha uzun ömürlü” diye yazdı.

Kayalar dünyanın şekillenmesinde ve canlıların yaşama duraklarının oluşmasında yegane mekan. Yerkürenin derinliklerinden farklı tektonik olayların etkisiyle yükselen kızgın akışkanlar (magma) farklı bileşimdeki kayaları oluşturmakta. Bu kayalar yüksek basınç ve sıcaklık altında kaldıklarında değişmiş (metamorfoz) yeni kayaları ve/veya parçalanarak yer yüzeyindeki etkilerle yeniden çimentolaşarak başka farklı tür (çökelim) kayaları oluşturabilir.