ÖZEL HABER: ÖMERCAN ÖZMEN
İnsanlık tarihi için birçok icat hayatı kolaylaştırırken, bunlar içinde evirilerek bugüne damgasını vuranlar vazgeçilmeze dönüşmüştür. Tekerlekten giysiye, dumandan telefona kadar birçok gelişme insanların gündelik yaşamını derinden etkilemiştir. Bunlardan biri de bugün otel / motel olarak konakladığımız hanlardır.
‘Han’ öylesine önemliydi ki, milattan önceye gitmeye gerek yok, daha yakın zamana kadar şehirlerarası seyahatte konaklamak için kullanılıyordu. Ankara’da Kızılay’dan Dikmen otobüsüne, minibüsüne bindiğiniz zaman inilen / binilen duraklardan birinin adının ‘Hanlar’ olduğunu çoğu kişi bilmez!
Adında ‘han’ olan birçok yapı ya da mekân bugün farklı amaçlar için kullanılıyor. Ankara’daki bazı hanları hatırlatmak gerekirse, en meşhurları şunlardır:
- SULU HAN
Hacı Doğan Mahallesi Tekneciler Sokağı ile Sulu Han Sokağı arasında bulunmaktadır. 1685 Tarihinde Şeyhülislam Cevvar Zade Emin Bey tarafından Zincirli Cami’ye Vakıf olarak yaptırıldığı ileri sürüldüğünden Hasan Paşa Han’ı da denilmektedir.
- MAHMUT PAŞA BEDESTENİ
Kale yolu üzerinde ve Kurşunlu Han’ın bitişiğindedir. 1421- 1459 yılları arasında han ile birlikte Sadrazam Mahmut Paşa tarafından yaptırılmıştır. Doğu- Batı istikametinde boyuna uzanan büyük ve muntazam dikdörtgen planda olup, on adet büyük kubbe ile örtülü bedesten ve bedesten dışında meydana gelmiş olan arasta ile birlikte iki kısımdan ibarettir.
- KURŞUNLU HAN
Ankara Kalesi’ne giden yol üzerinde bulunan ve Fatih’ in sadrazamlarından Mahmut Paşa tarafından 1421 yılında yaptırılmış olan eser, tipik Osmanlı şehir içi hanlarındandır.
Bugün müze olarak kullanılan eseri bulunduğu arazinin şekline uydurmak için planı biraz yamuk yapılmıştır.
- ÇENGEL HAN
Kale altında ve At Pazarı Meydanı Sefa Sokakta bulunmaktadır. Kitabesinde 929 H.(1552)yılında yapılmış olduğu anlaşılır.
Klasik Osmanlı şehir içi hanlarından olan Çengel Han kareye yakın dikdörtgen planlı olup meyilli bir arazi üzerine kurulmuştur. İki kat halinde yapılmış olan beden duvarları dışında sivri kemerli ve tonozlu dükkanlar sıralanmaktadır. Giriş kapısı Büyük Bursa kemerli olup önünde sivri beşik tonozlu bir eyvanı bulunmaktadır.
- ZAFRAN HANI
At Pazarı’ndadır. Aslen Kayseri’li olup, Ankara’ya yerleşen Hacı İbrahim bin Hacı Mehmet tarafından yaptırılmıştır. Vakfiyesi 1512 tarihlerinden düzenlendiğine göre bu tarihlerde yapılmış olmalıdır. Hanın yarısı vakfın ruhuna Cüz- i Şerif okumak, Lütfi han kapısındaki musluğa bakmak için vakfedilmiştir. İçinde bir mescit yer almaktadır. Klasik Osmanlı hanları tipinde alt ve üst kattaki hücreleri iç avluya bakmaktadır.
- VAKIF HAN
1928- 1930 yıllarında yapılmıştır. 1.Ulusal Mimarlık dönemi örneklerindendir. Konut ve ticari merkezi olarak planlandı. Betonarme tekniğinin Ankara’da uygulandığı ilk yapılardandır.
- ÇUKUR HAN
Çengel Han’la bitişik olup 18. yüzyılda yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu hanlar kalenin Aslanlı Kapısı’nın karşısında yer alıyor. Hanlar cezaevi olarak kullanılmıştır.
- KIBRIS HANI
At Pazarı’nda Kuş Sokak’ta Sata Sokak köşesinde yer alan kerpiç duvarlı, ahşap hatıllı kiremit çatılı bir yapıdır.
- PİLAVOĞLU HANI
At Pazarı’nda Hanlar Sokakta yer alan yapı, kerpiç duvarlı, ahşap hatıllı, kiremit çatılı basit bir yapıdır. Han, yenilenmelerle tarihi özelliğini kaybetmiştir.
- YENİ HAN
At Pazarı Sokakta Kıbrıs Hanı yanında yer alan yassı kerpiç duvarlı, ahşap hatıllı kiremit çatılı basit bir handır. İlk yapılışı muhtemelen 16. veya 17. asırdır. Yenilerek tarihi özelliğini kaybetmiştir.
- YIKILMIŞ HANLAR
Vakıflar Genel Müdürlüğündeki bilgilere göre; Ankara’da bulunan Ağa Han, Pirinç Han, Bakır Han, Pembe Han, Kabana Han, Taşhan yıkılarak yok olmuş hanlardandır.