Aronia meyvesi üzümsü meyveler gurubunda olup, ana vatanı Kuzey Amerika’dır. Yüzyıllarca yerliler tarafından ilaç olarak kullanılmıştır.
Aronia meyvesi yüksek antioksidan aktivitesi ve toplam fenol maddesi içeriği ile diğer tüm meyvelerden daha üstün özelliklere sahip olduğu için, bilim insanlarının son yıllarda ilgisini çekmeye başladı. Doğu Avrupa ülkeleri ve Rusya’da yaygın olarak üretilen bu meyve ilaç ve gıda sanayinde kullanılmaktadır. Türkiye’de ise bu meyve tanınmamaktadır.
Tek başına taze meyve olarak tüketilebilmekle beraber, meyve suyu veya çay olarak da içilebilmektedir. Celal Bayar Üniversitesinde yapılan çalışmada aronia dan dondurma elde edildiği bildirilmiştir. Özellikle gıda boyası olarak da sanayide kullanılmaktadır. Taze ve kuru meyve olarak birer avuç, konsantre meyve suyu olarak yarım çay bardağı veya karışık meyve suyu olarak da günde iki su bardağına kadar tüketildiği takdirde günlük olarak vücudumuzda oluşan serbest radikalleri yok etme özelliğine sahiptir. Genelde posası ile aralık ayında kırmızı hale dönüşen yapraklar mikserde karıştırılarak çayı elde edilmektedir. Meyve suyu olarak tek başına tüketilmeyip %30 nar suyu ile karıştırılarak içilmektedir.
2004 yılında yapılan bir araştırmada düzenli aroniayı tüketiminin kolon kanserinden koruduğu yönünde bulgular elde edilmiştir. 2009 yılında göğüs kanseri ile ilgili bir araştırmada ise hücre hasarını önlemede etkili olduğu açıklanmıştır.
2008 Yılında Ankara’da bulunan Yabanabad Ltd. Şti’nin sahibi Osman Nuri Günay tarafından hem ABD’den hem de Rusya Federasyonuna bağlı özerk Cumhuriyet olan Başkurdistan’dan fidanlar getirilerek yetiştirilmeye ve üzerinde araştırma ve geliştirme çalışmaları yapılmaya başlandı. Başkurdistan’dan getirilen aroniaların meyve suyu az, kurutulanların raf ömrü kısa ve tüylü oldukları için tercih edilmemişlerdir. Fidanlar Doku Kültürü yöntemleri kullanılarak üretilmekte olup Ankara’nın Kazan İlçesinde bulunan fidanlıkta fidan satışı da yapılmaktadır.
Daha sonra Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsünde aronia ile ilgili çalışmalar 2012 yılında başlatıldı. Tokat, Edirne, Malatya ve Yalova'da deneme parsellerinde yetiştirilme imkânları araştırıldı. Bu çalışmalar neticesinde Viking isimli çeşit tescil edildi. Ayrıca Enstitü ile Celal Bayar Üniversitesi iş birliği yaparak 4 tip kanser hücresi üzerindeki durdurma-küçültme etkilerini araştırmak için çalışma başlattılar.
Bu bitki toprak açısından çok seçici değildir. Genellikle, nemli verimli toprakları, tam güneş veya kısmi gölgeli alanları sever. Farklı topraklarda yetiştirilebilir ama çok yüksek kireçli topraklardan çok hoşlanmaz. Çok sıcak bölgeler hariç hemen her bölgede yetişebilir. Odunsu, çok yıllık çalı formunda uzun ömürlü bir bitki türüdür. Çiçeklenme için 800–1000 saat civarında soğuklama ihtiyacı vardır. Yetiştiricilik için en uygun toprak pH’sı 6–6.5 arasındadır. Yıllık 600–800 milimetre suya ihtiyaç duymaktadır.
Soğuğa oldukça dayanıklıdır, -25°C'lere kadar dayanabilir. Aronia yetiştiriciliğinde toprak ve iklim şartlarına göre değişmekle beraber, genellikle 0,6 m X 4 m dikim aralığı kullanılır.
Kanser dışında soğuk algınlığına, bağırsak, mide hastalıklarına, kronik iltihaplanmalara, karaciğer bozukluklarına ve pek çok hastalığa iyi geldiği bilinmektedir. Aronia içindeki antioksidan miktarı diğer meyvelerin çoğundan 4 kat daha fazladır. Aronia meyvesi vitamin ve mineral kaynağıdır. İçeriğinde B12 ve D vitamini hariç tüm vitaminler bulunmaktadır.
Nisan sonu- Mayıs başı gibi beyaz çiçekler açar. Ağustos ayında olgunlaşmakta ve meyveler uzun süre bitkisi üzerinde kalabilmektedir. Ortalama verim, bakım koşullarına göre değişmekle birlikte dekara 200-400 kg arasında değişmektedir. Meyveleri 0,6-1 gr ağırlığındadır. Aronia meyvesinin hasadı yaklaşık bir ay sürmektedir. Dikiminin ardından ikinci yılında verim alınabilmektedir.
Kivi Ülkemizde 1980'li yıllarda hiç bilinmezken, şu anda yaklaşık yılda 40 bin ton üretim yapılabilir hale gelmiştir. Ülkemiz için yeni ve alternatif bir ürün olabilecek, gıda ve tıbbi alanda değerlendirme olanakları bulunan aronia bitkisinin üretiminde aynı derecede başarılı olunacağını düşünüyorum.