Badem Dünyanın bilinen en eski yiyecekleri arasındadır. Tarihçesi eski Babil’e kadar uzanmakta, bundan yaklaşık 4000 yıl önce Anadolu’ da yetiştirildiği bilinmektedir.
Ülkemizde, üretilen badem (yıllık yaklaşık 40.000 ton) tüketime yetmediği için her yıl yaklaşık 18.000 ton badem ithalatı yapılmaktadır. Ülkemizde ağaç başına badem verimi ortalama 15 kilogram iken, ABD gibi ülkeler de ise 50 kilograma kadar çıkmaktadır.
Badem en kanaatkâr ağaçlar gurubuna girmektedir. Yani iklim ve toprak isteği bakımından diğer sert kabuklu türlere göre daha az seçicidir. Ülkemizin hemen hemen her bölgesinde yetiştirilebilmesine rağmen, badem ithalatı yapmak zorunda kalmaktayız. Oysa ülke ihtiyacımızı karşıladıktan sonra, ihracat yapabileceğimiz üretim için gerekli arazi ve potansiyele sahibiz.
Sahip olduğumuz bu üretim kapasitesini değerlendirmek amacıyla, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü 2013-2017 yılları arasında uygulanacak olan “Badem Eylem Planını” hazırladı. Sayın Orman ve Su İşleri Bakanımız Prof. Dr. Veysel Eroğlu’na ve bu çalışmalarda emeği geçen herkese teşekkür ederim. Bu plan kapsamında 75 milyon TL harcanarak, 19.000 hektar araziye 8 milyon badem fidanı dikilerek, 3 yıl süreyle bakanlık tarafından bakımı yaptıktan sonra orman köylüsüne devredilmesi planlanmıştı.
Bu proje kapsamında 2015 yılına kadar, 14.500 hektar araziye 4 milyon 600 bin badem fidanının dikildiğini, 2016 ile 2017 yıllarında ise 7.428 hektarlık alanda badem ağaçlandırması yapılacağını bakanlığın internet sitesinden öğrendik.
Orman ve Su İşleri Bakanlığının hazırladığı “Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Hizmetlerine İlişkin Yönetmelik” 11 Ocak 2017 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yeni yönetmenlik ile orman köylüsü olup, orman köyünde ikamet edenlerin ceviz ve badem gibi gelir getirici türlerle, en fazla 30 dekara kadar alanda yapacağı özel ağaçlandırmalarda yüzde 65 hibe; diğer gerçek ve tüzel kişilerin yapacağı özel ağaçlandırmalarda ise yüzde 25 hibe uygulaması getirildi.
Badem bahçelerinin artması, badem ithalatını azaltması yanında, arı yetiştiriciliği ve bal üretimine de önemli katkılar sağlayacaktır. Çünkü badem bahçelerinde arılar döllenmeyi ve verimi arttırmaktadır. Arılar içinde badem çiçekleri mükemmel bir gıdadır.
Öte yandan, badem yetiştiriciliği buğday zararlılarından olan süneyle mücadelede kolaylık sağlamaktadır. Badem ağacı süne zararlısının konukçusudur. Badem ağacının salgıladığı nektarin, süne zararlısını kendine çeker. Badem ağacının kabuklarının arasındaki parazitlerde süne zararlısını yok eder.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı da Diğer Tarımsal Amaçlı Destekler kapsamında standart meyve fidanlarını kullanarak badem bahçesi kuranlara 100 TL/da, sertifikalı fidanlarla bahçe tesisi yapanlara 280 TL/da destek vermektedir.
Badem üretimine verilen hibe ve desteklerin yanında: badem verim ve üretiminin istenen seviyeye artması ve ihracat yapabilir hale gelebilmemiz için, badem prim desteği ya da fındıkta uygulandığı gibi alan bazlı destek verilmeli; bademi güvenle depolayabileceğimiz lisanslı depoculuk ve bademin değerinde pazarlanabilmesi için ürün ihtisas borsalarının da kurulması gerekmektedir.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığının ceviz, badem, zeytin, defne, harnup gibi meyvesinden faydalanılan türlerin yetiştiriciliğinin yaygınlaşması için bu ciddi ve samimi gayretlerinden dolayı bir kez daha teşekkür ediyor ve takdirlerimi sunuyorum. Üreticilerimizden Bakanlıklarımızın bu imkânlarını kullanarak, bu alanda uzman kişilerin yardımı ile modern bahçeler kurmaları, kendi aile bütçelerine ve Ülkemiz ekonomisine katkı yapmaları beklenmektedir.