Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), uzun yıllardır süren araştırmaların ardından Dünya'nın etrafındaki elektriksel alanı tespit ettiklerini açıkladı. "Ambipolar" olarak adlandırılan bu alanın, yer çekimi ve manyetik alan kadar kritik olduğu ifade ediliyor.
1960'LARDAN BU YANA ŞÜPHE EDİLİYORDU
1960'lardan beri Dünya'nın çevresinde bir elektriksel alanın varlığı teorik olarak ileri sürülüyordu. Bu alanın, atmosferdeki atomların yaklaşık 250 kilometre yükseklikte negatif yüklü elektronlara ve pozitif yüklü iyonlara ayrışması sonucu oluştuğu düşünülüyordu. Ancak bu alanın varlığı bugüne dek doğrulanamamıştı.
NASA'nın Endurance görevi kapsamında çalışan araştırmacılar, Kuzey Kutbu yakınlarından fırlatılan bir roketle bu elektriksel alanı ilk kez tespit etti ve kuvvetini ölçmeyi başardı.
Mayıs 2022'de Norveç'in Svalbard bölgesinden fırlatılan roket, 768 kilometre yüksekliğe ulaştı ve 19 dakika sonra Grönland Denizi'ne düştü. Araç, 518 kilometre yükseklikte, elektrik potansiyelinde 0,55 voltluk bir değişim kaydetti.
"SAAT PİLİ KADAR GÜÇLÜ"
Nature dergisinde yayımlanan araştırma sonuçları, kutup rüzgarlarının arkasındaki dinamikleri anlamaya yeni bir ışık tuttu. Çalışmanın baş yazarı Glyn Collinson, "Yarım volt çok düşük bir değer; bu bir saat pilinin gücüne eşit" açıklamasını yaptı. Ancak bu miktarın, kutup rüzgarını açıklayan doğru güç olduğu belirtildi.
Araştırmaya göre, hidrojenden oluşan iyonlar, kutup rüzgarında en yoğun bulunan parçacıklar. Bu iyonlar, ambipolar alan tarafından, yer çekiminden 10,6 kat daha fazla bir kuvvete maruz kalıyor.
"YER ÇEKİMİNE KARŞI KOYMAK İÇİN YETERLİ"
Collinson, bu durumu "Atmosferi uzaya doğru kaldıran bir taşıma bandı gibi" şeklinde tanımlıyor. Araştırmanın bir diğer yazarı Alex Glocer ise, "Bu, yer çekimine karşı koyacak ve hatta parçacıkları süpersonik hızlarda uzaya fırlatacak kadar güçlü bir kuvvet" ifadesini kullandı.
Araştırmacılar, bu yarım voltluk elektriksel alanın, Dünya'nın üst atmosferinde bulunan iyonosfer tabakasını da şekillendirdiğini belirledi. Oksijen iyonlarının, ambipolar alanın etkisiyle yükseldiği ve iyonosferin üst katmanlarındaki yoğunluğun yüzde 271 oranında arttığı ortaya çıktı.
MARS VE VENÜS'TE DE BULUNABİLİR
Endurance görevi bilim insanları, ambipolar alanın atmosferi henüz tam olarak bilinmeyen şekillerde etkileyebileceğini öne sürüyor. Ayrıca, bu tür bir alanın Mars ve Venüs gibi diğer gezegenlerde de mevcut olabileceği düşünülüyor. Collinson, "Atmosferi olan her gezegenin bir ambipolar alanı olmalı" dedi.