DEĞERLENDİRME: ADEM YAVUZ IRGATOĞLU
2023 yılını geride bırakırken bu yıla damga vuran olayların başında Türkiye’de ve Fas’ta meydana gelen depremler yer alıyor. Rusya ve Ukrayna savaşı ile İsrail ve Hamas’ın çatışmaları ise çıkmaza giren konular arasında yer aldı. Kardeş ülke Azerbaycan ise 2023’te Karabağ’da tam hakimiyeti ele geçirmiş oldu.
Rusya-Ukrayna savaşında iki yıl geride kalırken, Türkiye’nin yürüttüğü diplomasi dünyanın takdirini kazandı. Tahıl koridoru adımları ile dünyadaki kıtlık konusunda büyük bir kriz aşılırken, esir takası ile de savaşın şiddeti azaltılmış oldu.
Dünya bir tarafta Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in yeniden göreve seçilerek iktidarını üçüncü döneme taşımasına, öte tarafta Eski Pakistan Başbakanı İmran Han hakkında verilen tutuklama kararı sonrası ülkede yükselen tansiyona sahne oldu. Ortadoğu’da ise İsrail'de Binyamin Netanyahu hükümetinin siyasi krize dönüşen yargı reformu düzenlemesi ülkedeki fitili ateşledi. Netanyahu’nun saldırganlığı süreci Gazze katliamlarına kadar taşıdı. Avrupa’da Portekiz Katolik Kilisesi tarafından 4 bin 815 çocuğun cinsel istismara uğradığı haberlerinin ortaya çıkması ise 2023 yılına damga vuran olaylar arasında kayıtlara geçti.
2023’TE EN ÇOK NELER KONUŞULDU?
2023’te dünyanın en çok konuştuğu konular arasında; Finlandiya'nın NATO üyesi olması, Atlas Okyanusu'nda kaybolan "Titan" isimli denizaltı, İngiltere Kralı 3. Charles'ın taç giymesi, Hindistan'da 290 kişinin hayatını kaybettiği tren kazası da öne çıkan gelişmeler olarak dikkati çekti.
Öte taraftan en çok konuşulan konular arasında 24 Haziran'da Rusya’da başkaldıran Wagner isyanı oldu. Wagner Lideri Yevgeny Prigozhin, bu başkaldırının bedelini daha sonra canıyla ödedi, uçak kazasında hayatını kaybetti.
Afrika, 2023’te iki askeri darbe yaşadı. Nijer ve Gabon’da askerler yönetime el koydu.
Dünyayı etkileyen diğer olaylardan biri de doğal afetler oldu. Dünyanın birçok bölgesinde deprem ve sel etkili olurken, Libya'da 4 bin 300'den fazla kişinin hayatını kaybettiği 10 Eylül tarihli sel felaketi günlerce konuşuldu. Türkiye’deki depremin bir benzeri de Fas’ta yaşandı. Fas'ın Marakeş kentinde yaşanan 7 şiddetindeki depremde 3 bine yakın kişi hayatını kaybetti.
Yaz mevsimiyle birlikte diplomaside de sıcak ilişkiler gündemdeki yerini aldı. Muhammed Mursi’nin darbe ile görevden alınmasıyla başlayan Türkiye ve Mısır geriliminde, yıllar sonra adım atıldı ve iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler büyükelçilik seviyesine çıkartıldı.
DÜNYA İSRAİL’İN KATLİAMLARINA SEYİRCİ KALDI
7 Ekim’de “Aksa Tufanı” adıyla başlayan İsrail-Hamas çatışmasının ardından İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik katliamlarına dünya seyirci kaldı. Bugüne kadarki saldırılarda 20 binden fazla Filistinli hayatını kaybetti. Türkiye’nin ateşkes çabalarına karşı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde ABD’nin gösterdiği tavır, tarihe kara leke olarak geçti.
Birlemiş Milletler Güvenlik Konseyinde görüşülen “Gazze'de ateşkes karar tasarıları”nın ABD tarafından reddedilmesi, İsrail'i şımartmaya devam etti. Çatışmaların 49’uncu gününde Hamas ile İsrail arasında "insani ara" ilan edilmesi 2023'ün son çeyreğine damga vuran gelişme olarak kayıtlara geçti. Dünyanın birçok noktasında Filistin’e destek yürüyüşleri düzenlendi. İsrail ordusu 84 günde 106 Filistinli gazeteciyi öldürdü.
2023’de dünyada en çok konuşulan bir başka konu ise İsveç’te medyada gelen Kur’an yakma hadiseleri oldu. Diğer taraftan İş İnsanı Elon Musk, milyonlarca kullanıcısı olan Twitter'ın adını X olarak değiştirdi. Böylece Twitter kullanıcılar kuş yerine X görmeye başladı. Sağlık nedenleri ve garip tavırlarıyla en çok konuşulan lider ise ABD Başkanı Joe Biden oldu.