Suda çözünebilen gübrelerin (sıvı veya katı) sulama suyu ile birlikte bitkilerin kök bölgesine verilme yöntemine Fertigasyon denilmektedir. Fertigasyon aslında bütün sulama yöntemleri ile uygulanabilme imkânına sahip olmasına rağmen, yaygın olarak damla sulama ile uygulandığından fertigasyon denilince damla sulama akla gelmektedir.
Ticari anlamda ilk fertigasyon uygulamaları 20. yüzyılın ortalarında başlasa da, daha önceleri suda çözünen besin maddelerinin sulama suyu ile birlikte tarımsal amaçlı kullanıldığı anlaşılmaktadır. M.Ö. 400 yılında şehir atık sularının ağaçlara uygulandığı bilinmektedir. Günümüzde tarımda gelişmiş ülkeler gübrelemede yaygın şekilde fertigasyon tekniğini uygulamaktadırlar.
Fertigasyonla uygulanan gübrelerin bitkinin ihtiyaç duyduğu zaman ve miktarda verilmesi ile gübre kullanım etkinliği %20-50 arasında artmaktadır.Yapılan araştırmalarda klasik gübreleme yöntemi ile gübrelenen elma bahçelerindeağaç basına 79 kg. elma alınırken, fertigasyon ile gübrelenmiş parsellerde toplam ağaç basına93 kg. elma alınmıştır.
Fertigasyonun faydaları ve olumsuz yönleri
1. Gübreler su ile birlikte bitkinin kök bölgesine verildiği için, kök gelişiminin olmadığı yerlere gübre verilmemiş olmakta, kök bölgesine besin elementlerinin tam ve eşit şekilde verilmesi sağlanmaktadır.
2. Enerji ve iş gücü kazanımı sağlar.
3. Fertigasyon uygulanmasında bitkilerin üst kısımları ıslatılmadığı için hastalıklarla mücadele kolaylaşmaktadır.
4. Fertigasyonla daha az gübre ve su uygulanması suretiyle hem üretim maliyeti hem de yeraltı sularının kirliliği azalmış olur.
5. Sistemin kurulum maliyeti yüksektir ve kullanılan gübreler metal kısımlarda korozyon yaptığından tankların paslanmaz çelikten yapılma zorunluluğu vardır.
Fertigasyonuygulaması yapılırken dikkat edilecek hususlar
1. Suda tamamen erimeyen gübreler (üre ve amonyum sülfat gibi), damla sulama sistemi için sakıncalıdır. Bu gübrelerin kullanılması gerekiyorsa, gübrenin önceden bir başka kap içerisinde eritilip katısı süzüldükten sonra gübre tankına konulması gerekir.
2. Bitkilerin yıllık gübre ihtiyacı,sulama sayısına bölünerek fertigasyon için gerekli gübre miktarı hesaplanabilir. Ancak Sulama sisteminde gübre miktarı 5 g/ L’den fazla olamamalıdır.
3. Fosfat içeren gübreler ile kalsiyum içeren gübreler birlikte kullanılmamalıdır.
4. Kimyasal enjeksiyon sistemlerinde geriye dönüşü önleyen ekipmanlar kullanılmalıdır.
5. Gübreleme tamamlandıktan sonra damlama sulama sistemi 10-15 dakika sadece su ile
çalıştırılmaya devam edilmelidir.
6. Frtigasyonda kullanılan sulama suyu pH düzeyi 5.5- 6.5 arasına olmalıdır. Bu aralığı sağlamak için fosforik asit, nitrik asit, sülfürik asit ve ya hidroklorik asit gibi asitler kullanılabilir. Aksi takdirde laterallerde ve damlatıcılarda tıkanmalar olabilir.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımızın verdiği destek ve teşviklerle damla sulama sistemleri hızla yaygınlaşmış ve halen yaygınlaşmaya devam etmektedir. Kurulan çoğu damla sulama sistemlerinde fertigasyon amaçlı gübre tankı siteme yerleştirilmesine rağmen çoğunlukla kullanılmamaktadırve nasıl kullanılması gerektiği de bilinmemektedir.
Bitkilere verilmesi gereken su miktarı, sulama sayısı, fertigasyon tekniği ve fertigasyonda kullanılması gereken gübreler oldukça ileri düzeyde bilgi ve tecrübe gerektiren konulardır. Çiftçilerimizin bu konularda tarım teşkilatlarından, üretici birliklerinden, sulama birlik ve kooperatiflerinden ya da bu konularda iyi eğitimli uzman kişilerden mutlaka yardım almaları gerekmektedir.