“Ey Türk oğlu! Bu beldede senin için her şey var,
Bu toprağın her adımı senden bir parça saklar.”
Rauf Raif Denktaş
GİRİŞ…
Kıbrıs Türklüğünün ve davâsının simgeleşmiş ve bayraklaşmış ismi merhum, mücâhit, gazi ve KKTC kurucu lideri olan Rauf Denktaş’ı vefatının on ikinci yıldönümü münâsebetiyle yâd etmek üzere ilki daha önce yayımlanan makalenin ikinci ve son bölümü de bugün okuyucularla paylaşılacaktır. Bir önceki makalede Merhumun öz yaşamından bahsedilmişti. Bugünkü makalede de Merhumun vatan sevgisi ve millî coşku yüklü kimi şiirleri ve bu şiirlerin bağlamı ele alınacaktır.
ŞİİRLERİNDE VATAN SEVGİSİ VE MİLLÎ ÇOŞKU…
Hayatını Kıbrıs Türklerinin özgürlük ve bağımsızlığına adamış olan Denktaş’ın bu adanmışlığını kendisiyle yapılan bir seri yazı dizisi sonucu on dört – on beş yaşından itibaren yazmış olduğu şiirlerde görmek mümkündür. Denktaş ilk şiirini Kıbrıs Türk gazetelerinden Söz gazetesinde yayımlandığını belirtir
Denktaş ilk şiirlerinde ‘Akın Yılmaz’ takma adını bazen ‘R.D.R’ kısaltmasını kullanmıştır ki aslında bu kendi ismi olan Rauf Raif Denktaş’ın kısaltmasıdır. Ancak bu kısaltmada da ‘R.R.D’ yerine ‘R.D.R’ şeklinde bir kısaltmayı tercih etmiştir.
Denktaş’ın şahsiyetinin şekillenmesinde, milliyetçi bir insan olan babası hâkim Raif Bey ile öğretmenlerinin özellikle de hocası Turgut Sarıca’nın rolü büyüktür. Denktaş hem Türklük fikriyle beslenir hem de dinî bilgiler öğrenir. Yazdığı şiirlerde de milliyet ve maneviyat kavramlarının duygularının izleri karşımıza çıkar.
Denktaş’ın yazdığı ilk şiirlerde ‘Ziya Gökalp, Türkçülük fikri ve Kızıl Elma’ etkisi çok belirgindir. O dönemde kaleme alınan şiirlerine örnek olarak 29 Nisan 1942 tarihinde yazdığı ve 6 Mayıs 1942 tarihinde Halkın Sesi gazetesinde yayımlanan ‘Bozkurtların Sesi’ şiiridir.
BOZKURTLARIN SESİ
Kaynaksız bir seliz biz, hiç dinmeden akarız.
Akışımız derindir, sessiz akan sularız.
Yoksa da yağmurumuz doldursun kaynağımızı.
Çekilen setler yine kesemez hızımızı.
Köpüren bir ateşiz, ateşten erleriz biz.
Bu ateşi kül etti azgın sular, hepimiz,
İrkilmeden bahtımız sönen bu ateşlere
Demlerinden kül olan adsız kalmış bu erlere.
Düştüm şimdi ben yola, bir acıyan ararım.
Bir gün olacak yine ses verecek gök tanrım.
Sesimizi boğan sis bizi söndüren sular
Uykumuzdan dağılıp hep buhar olacaklar.
Uyanırken bu gençlik önümüzde coşacak,
Hissiz kalan kalbimiz yaşla dolup akacak,
Bu ateşli yaşlarla tekrar parlayacağız.
Ta ezelden ün salan bozkurtlar olacağız.
Denktaş’ın erken dönem ‘Bozkurt ve Türklük’ temalı bir başka şiiri de ve 20 Temmuz 1942 tarihinde yazdığı ve Kıbrıs’ın Söz gazetesinde çıkan ‘Bozkurt’ adlı şiiridir.
BOZKURT
Hız aldık rüzgârlardan, ses aldık boralardan
Fırtınalar şaşırttık, yıldırımları geçtik
Yenilmez azmimizle kurtulduk saltanattan
Başımıza bir güneş, bir ateş, bir alev seçtik.
Güneş otları yaktı, ateş yangınlar yaptı
Her bir gönlün ateşi bir gönülde toplandı
Toplanan bu ateşle kelepçeler eridi
Kararmış ufkumuzda parlak güneş belirdi.
Ufkumuza ağartan, gönlümüzde yer açan
Sönmez ateş ile ruhlara ışık saçan
Ebedâ Atamızla millet şefimiz oldu
Türklük bu iki baştan serbestisini buldu.
Başımızda o güneş, gönlümüze o ateş
Sönmeyen bir alevle arşa kadar gideriz
Ergenekon’u aşan şanlı bozkurt bizleriz
Bozkurtları biliriz kendimize candan eş.
Ebedâ: Ebediyyen
Denktaş’ın milliyetçi bir insan olarak karakterinin şekillenmesinde Ada’daki İngiliz sömürge yönetiminin Türk bayrağı, ulusal bando, kırmızı-beyaz renk yasakları kadar Rumların hasmâne tutumu etkili olmuştur. Denktaş 3 Nisan 1943 tarihinde bir Rum gazetesinin (Kıbrıs’ın Yunanistan’a ilhakı demek olan) Enosis çığlıkları üzerine bu hadsizlere ‘Kim Demiş’ adlı şiiri ile cevap vermiştir.
KİM DEMİŞ
Kim demiş ki benim için bu beldede âti yok,
Kim demiş ki “bu toprakta Türk oğlunun hakkı yok.”
“Bu diyarlar sizin için etmez” diyen câhil kim?
Haykırırım, cevap versin, bizi fazla gören kim?
Ey Türk oğlu! Bu beldede senin için her şey var,
Bu toprağın her adımı senden bir parça saklar.
Türk kanıyla kızıl güller veriyorken bu diyar,
“Ümit yoktur bu beldede Türk’e” diye kim demiş?
Bu topraklar senin için yeşerirken burada,
Ataların destanları inilderken sularda,
Kim demiş ki “yabancısın ey Türkoğlu bu yurtta”.
“Bu toprakta emeğin yok, çekil burdan” kim demiş?
Ey asîl Türk! Bu sözleri söyleyecek herkesin,
Demir gibi yumruğunu vur başına inlesin
Bu toprakta atan kalpler nerden gelmiş dinlesin.
“Türk’e yer yok bu diyarda, çıksın, gitsin” kim demiş?
Âtî: Gelecek
Denktaş’ın şiirlerindeki temel motiflerden biri de ‘bayrak ve bayrak sevgisi’dir. Bunu da 1942 yılında yazmış olduğu ‘Albayrak’ başlıklı şiirinde de görmek mümkündür.
ALBAYRAK
Hasretken bunca yıldır kavuştuktu sana biz,
Seni ilk gördüğümüz gün titrediydi kalbimiz,
Kanımıza karıştı al rengin kaynayarak;
Şimdi nerelerdesin sallansana Albayrak?
Hürriyetin timsâli bayrağımız sallansın,
Onu gören her Türk'ün göğsü yine kabarsın,
Gölgelesin vatanı neşe ile sallanarak
Fakat hani nerdedir, dalgalan Albayrak?
Onun kızıl rengiyle kalbimiz tutuşurken,
İçime serin verdi, gölgesinde yattım ben,
O gölgede yatarken ruhum kaçtı uçarak,
Gitti aramak için dalgalanan Albayrak.
Gel dalgalan bayrağım, al gölgende yatayım,
Kızıl rengin altında bir er gibi yaşayım,
Gel gölgele toprağımı neşe ile sallanarak
Fakat nerelerdesin güzel sevimli bayrak?
Merhum Denktaş’ın özlü bir hayat dersi veren şiiri de oğluna armağan ettiği ‘Oğluma Öğütlerim’ adlı şiiri de aslında hayata bakışını, yaşantı ve mizacını da verir gibidir.
OĞLUMA ÖĞÜTLERİM
Gıpta etme paraya,
Düşme sakin sefâya,
İşinde tutumlu ol,
Dayan daima cefâya.
İmanına dayan sen,
Kuvvetine inan sen,
Fakat sakın saldırma,
Ortada sebep yokken.
Yalana sapma sakın,
Düşmanlarından sakın,
Herkesi dost bil de sen,
Daima güleryüz takın.
Saat gibi durmadan,
Gece gündüz çalışan,
Temiz kalpli insan ol,
İmrensin sana bakan.
MERHUMA AİT OLDUĞU SANILAN BİR ŞİİR…
Bu makale münasebetiyle Merhum Denktaş’a ait olduğu sanılan bir şiiri de okuyucular ile paylaşmak isabetli olacaktır. Bahse konu şiir aşağıda da yer alan “Benim İki Bayrağım Var” başlıklı şiirdir. Söz konusu şiir yaygın olarak bilinen ve sanılanın aksine Merhum’a ait değil, ünlü fikir ve düşünce adamı Hüseyin Nihâl Atsız’ın yakın arkadaşlarından, Ötüken Dergisi eski yazı işleri müdürü, yazar ve şair Mustafa Kayabek (1931-2015)’e aittir.
Merhum Kayabek, “al bayrakları” bağlamında Türkiye ve yavru vatan bağını anlatan “Benim İki Bayrağım Var’’ başlıklı şiirini 2002 yılında Merhum Denktaş’a göndermiş, o da bu şiiri pek beğenmiş ve sonrasında da KKTC’deki Bayrak Radyo Televizyonu’nda seslendirmişti.
Merhum ve Gazi Denktaş’ın vefatı üzerine de KKTC’deki tüm tv kanalları bu şiiri Merhumun sesinden yayınlamış, bunun üzerine KKTC Türkleri de büyük bir duygu yoğunluğu yaşamıştı. Bahse konu şiir Merhumun sesinden dinlenildiğinde hâlâ da dinleyicilerinde büyük bir duygu yoğunluğu meydana getirir.
BENİM İKİ BAYRAĞIM
Benim iki bayrağım var.
Biri ana, birisi kız.
Benim iki bayrağım var.
İkisinin de bağrında
Namusumdur ayla yıldız
Biri damarlarımda kan
Biri alnımda aktır
Benim iki bayrağım var
Birisi gönül yarası
Biri tükenmeyen aşktır
Biri yüreklerde sabır.
Biri yaştır kirpiklerde.
SONUÇ…
Şiire genç yaşta başlayan ve şair olmak iddiası taşımadığını da her fırsatta ve bilhassa ifade eden Denktaş aslında Türk siyaset tarihinde İslamiyet öncesi dönemlerden günümüze dek pek çok örneğini gördüğümüz Yusuf Has Hacip, Fatih Sultan Mehmet, Kanunî Sultan Süleyman, Bülent Ecevit ve benzeri devlet büyüklerinin şiirle uğraşması geleneğinin yani ‘şair devlet adamı’ tipinin bir devamıdır. Onun şiirlerini şahsî hayatı, iç duygulanmaları, Türklük duygusu ve Kıbrıs Türklerinin varoluş mücadelesi şekillendirdiği söylenebilir. Anı, tarih ve siyaset alanlarında da pek çok kitaba imza atan Denktaş, şiir vadisinde de toplumcu, hamâsî ve milliyetçi şiirin 20. Yüzyılda Kıbrıs Türk Edebiyatındaki ve genel anlamda da Türk şiirindeki takipçilerinden biri olarak kabul edilebilir. Özellikle Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp, Arif Nihat Asya gibi Türk şairlerden beslenen Merhum Denktaş kendine özgü bir söyleyiş tarzına da ulaşmış, akıcı ve yalın bir şiir dili yakalamıştır.
Bu vesile ile vefâtının on ikinci yıldönümünde Gazi ve Merhum Denktaş’ı saygı ve rahmetle yâd ediyorum.
2024. Bu makalenin / yazının içeriğinin telif hakları yazarına ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereği kaynak gösterilerek yapılacak kısa alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.
KAYNAKLAR
---; Aydın Denktaş’ın Hayatı, Haber Kıbrıs, 02.02.2019, https://haberkibris.com/aydin-denktasin-hayati...-2019-02-02.html.
---; “Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Raif Denktaş”, https://kktcb.org/tr/cumhurbaskanligi/cumhurbaskanlari/ rauf-raif-denktas, Erişim Tarihi: 25.07.2019.
---; “Rauf Denktaş Kimdir?”, https://www.biyografi.net.tr/rauf-denktas -kimdir/, Erişim Tarihi: 29.07.2019.
---; “Son dakika... Rauf Denktaş'ın eşi Aydın Denktaş hayatını kaybetti”, Hürriyet, 05.11.2021.
Arıklı, Güven; “Denktaş ve Şiir”, Kıbrıs Manşet, 12.1.2017, https://www.kibrismanset.com/denktas-ve-siir-makale,1045.html.
Arslan, İbrahim; “Rauf Denktaş’ın Şiir Dünyası”, https://www.academia.edu/ 18970330, Erişim Tarihi: 23.01.2018.
Erol, Hande; “Rauf Denktaş’ın Ankara’daki Zorunlu İkamet Yılları ve Faaliyetleri (1964-1968)”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 2.
Gömeç, Saadettin Yağmur ve Gökçe, Mustafa; Yalnız Kurt: Toros, Ankara 2020, https://www.researchgate.net /publication/ 347440619_Yalniz_Kurt_Denktas_Kibris_Milli_Mucadelesi_TMT_ve_Basin_Faaliyetleri
Güler Emre, “Basında Rauf Raif Denktaş ve Kıbrıs Mücadelesi”, BAYTEREK | Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2020 (Aralık) / Cilt: 3 / Sayı:2
Işıklar, Kemâl İnanç; “Rauf Raif Denktaş”, https://www.academia.edu/39288382/Rauf_Raif_Denktaş,
RAUF DENKTAŞ’A
ARMAĞAN
Karabayır, Ömer; “Adsız Bir Kahraman Mustafa Kayabek”, 28.10.2020, https://www.kitap suuru.com/adsiz-bir-kahraman-mustafa-kayabek/, Erişim Tarihi: 15.07.2023.
Paksoy, İrfan; “Rauf Denktaş ve Şiirlerindeki Vatan Sevgisi”, 15.01.2022, https://www. millidevletgazetesi. net/KoseYazisi/rauf-denktas-ve-siirlerindeki-vatan-sevgisi-4598, Erişim Tarihi: 15.07.2023.
Paksoy, İrfan; “Öne Çıkan Şiirleri ile Rauf Denktaş”, 18.01.2022, http://www.dibace.net/irfan-paksoy/one-cikan-siirleri-ile-rauf-denktas/, Erişim Tarihi: 15.07.2023.