Türkiye Cumhuriyeti Devletinin adımları, kuruluş basamağı Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun'a ayak basmasıyla gerçekleşti. I. Dünya Savaşı’ndan sonra ülkesini, vatanını, milletini karanlıktan kurtarmak için büyük paşa, kollarını sıvadı, Samsun'da fitili ateşledi. Lozan Antlaşması ve ardından Cumhuriyet’in ilanıyla noktalanan Kurtuluş Savaşı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışıyla başladı. Atatürk, Samsun'a ayak basarak 'Kurtuluş'un yolunu sonuna dek açtı.
6 ay boyunca kurtuluş planları yapıldı, Türkler önce Rumlara sonra tüm dünyaya karşı bir mücadele fitilini yaktı.
İngilizler ise Büyük Önder Atatürk'ün Samsun'a gelişinden tedirgin olmuştu. Samsun'da 6 gün kalan Mustafa Kemal Atatürk, 25 Mayıs'ta Havza'ya geçti. Mustafa Kemal Atatürk'ün Kurtuluş'a giden yolda ikinci durağı Havza oldu. Mustafa Kemal Paşa'nın talimatıyla Havza'da miting gerçekleştirildi, İzmir'in işgali protesto edildi.
Bir sonraki durağı Amasya olacak olan Mustafa Kemal, 18 gün boyunca Havza'da Milli Mücadele için önemli adımlar attı. Havza'daki hareketlilikten haberdar olan İngilizlerin yaptığı baskı ile Atatürk, Dokuzuncu Ordu Müfettişliği görevinden alındı. Mustafa Kemal Atatürk, Havzalılara sivil olarak veda etti.
104 YIL ÖNCE BUGÜN
Milli Mücadele ya da İstiklal Harbi olarak anılan Kurtuluş Savaşı, 104 yıl önce bugün (19 Mayıs) başladı. Atatürk bir konuşmasında “Ben 19 Mayıs’ta doğdum” ifadesini kullanmıştır.
1926 yılında Gazi Günü adı altında ilk kez 19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı Samsun'da kutlandı.
24 Mayıs 1935 tarihinde ise Atatürk Günü olarak resmiyet kazandı.
ATATÜRK GÜNÜ TÜM GENÇLİĞİN
Atatürk Günü'nün tüm gençlere mal edilmesi açısından "19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı" şeklinde her yıl kutlanması teklifi kabul edildi.
19 Mayıs, 20 Haziran 1938 tarihli kanunla "Gençlik ve Spor Bayramı" adını aldı.
1981'de Atatürk Yılı kabul ve ilan edildi. Böylece bayramın adı "Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı'' olarak değişti.