Ramazan Bayramı'nda vatandaşlar farklı yiyecek ve içecek tariflerini aramayı sürdürüyor. Ramazan ayının bitmesiyle gündüz yemeklerine olan özlem sona erdi. Mutfaklarda leziz yemekler yapmak isteyenler ise yiyecek ve içecek tariflerini araştırmaya koyuldu.
Öte taraftan baharın gelmesiyle ağaç ve bitki ilaçları için de araştırmalar yoğunlaştı. Bakteriyel hastalıklara karşı kullanılan tarım ilaçlarından bordo bulamacı da araştırma konusu oldu.
Mevlüt Şahin, kaleme aldığı bir makalesinde, bordo bulamacının serüvenini şöyle anlatmıştı.
1882 yılında Fransa'nın Médoc bölgesinde üzüm yetiştiriciliği yapan çiftçilerin üzümleri başkaları tarafından çalınıyordu. Bazı çiftçiler hırsızları uzaklaştırmak için sönmüş kireç ve bakır sülfatları suda eriterek elde ettikleri karışımı yollara en yakın asmalarına püskürtmeye karar verdiler. Hırsızların ne kadar vaz geçtiği bilinmese de Bordeaux Üniversitesi'nden bir botanik profesörü bu mavi-yeşil karışımın, bağ mildiyösünü önlediğini gözlemledi. Ondan sonra bu mavi - yeşil karışıma bordo bulamacı ismi verildi.
Bordo bulamacı, göztaşı (bakır sülfat % 98) ve kireç kullanarak hazırlanan bir karışım olup, çok sayıda fungal ve bakteriyel hastalıklara karşı kullanılan bir tarım ilacıdır. Özellikle sonbaharda hasattan sonra ve ilkbaharda çiçek gözleri uyanmadan önce bordo bulamacı uygulandığında, ertesi yıl olabilecek potansiyel hastalıklara karşı etkili ve ekonomik bir mücadele yapılmış olunur. Bordo bulamacı kullanıma hazır halde bayilerinde bulunabileceği gibi, göztaşı ve kireç ile hazırlanıp kullanılması da mümkündür. Aynı zamanda çiçeklenmeyi birkaç gün geciktirdiğinden dolayı olumsuz hava koşullarına ve don riskine karşı ağaçların dayanıklılığını arttırdığı bilinmektedir. Bordo bulamacı elmada karaleke, şeftalide yaprak kıvırcıklığı, zeytinde halkalı leke, kayısı ve sert çekirdekli meyvelerde yaprak delen, domateste mildiyö, bağlarda mildiyö ve ölü kol gibi hastalıkları önlediği için ruhsatlandırılmıştır.
Her ne kadar ruhsatlı olmasa da, sert ve yumuşak çekirdekli meyve ağaçlarında ve zeytinde toprak kaynaklı patojenlerin sebep olduğu Armillaria kök çürüklüğü, Rosalinia kök çürüklüğü ve Verticilium hastalığına karşı köklere 10 lt. suyla %2,5 ila %5lik çözelti şeklinde bordo bulamacı uygulanması tavsiye edilmektedir.
Bordo bulamacının faydaları yanında zararları da bulunmaktadır. Bakır, bitki ve hayvan dokusunda doğal olarak bulunan 26 temel eser elementten biridir. Fakat bitkide ve toprakta ihtiyaçtan fazla bulunması da zararlıdır. İnsanlar bakır sülfatı göz, cilt ve solunum yoluyla bünyelerine alırlar. Bakır sülfat güçlü tahriş edici bir maddedir. Bakır sülfat zehirlenmesinde beyin, karaciğer, böbrekler ve mide ve bağırsak yüzeylerinde yaralanma meydana gelebilir.
Bordo bulamacı uygulaması sırasında mutlaka koruyucu elbise giyilmeli ve maske kullanılmalıdır. Çünkü bakırı çok az da olsa solumak ciğerlerimize zarar vermektedir. Bakırın zaralı belirtileri, 1960'ların sonlarına kadar, tüberküloz olarak sürekli yanlış teşhis edildi. Portekiz'deki tıp araştırmacıları bordo bulamacını ile uzun süre ilaçlama yapan kişilerin akciğerlerinin maviye boyandıklarını ve akciğer fibrozis hastalığına yakalandıklarını keşfettiler. 2016 yılında Avrupa Parlamentosu, üye ülkelerin bordo bulamacı ve bakırlı ilaçların kullanımını 4 kg/hektarla sınırlandırılmıştır. Ayrıca 4 kg/hektar sınırı daha da aşağıya çekilmek istenmektedir. Avrupa Birliği Ülkelerinde 2022 yılına kadar bordo bulamacı da dâhil olmak üzere bütün bakırlı bileşiklerin yasaklanması beklenmektedir.
BİTKİLERİN YAPRAĞINDA BAKIR VARSA...
Bordo bulamacı kullanımına organik tarım uygulamalarında izin verilmektedir. Ancak Bordo bulamacı ve bakırlı ilaçların kullanılması ilgili ülkemizde herhangi bir sınırlama yoktur. İsteyen istediği gibi alıp, istediği zaman kullanabilir. Bordo bulamacı faydalıdır ancak sürekli kullanıldığı zaman bitki ve toprakta birikme yapabilir. Bu yüzden bakırlı ilaçları kullanırken yaprak ve toprak analizi yapılmalıdır. Eğer bitkilerin yapraklarında veya toprakta olması gerekenden fazla bakır varsa bordo bulamacı ve bakır içerikli ilaçlar kullanılmamalıdır.