Fiilimsi, fiil köküne sahip kelimelerin belirli ekler alarak cümle içerisinde farklı görevlerde kullanılması sonucu ortaya çıkar. Türkçe dil bilgisi derslerinde anlatılan önemli konulardan biri olarak fiilimsi çeşitleri ve fiilimsi örnekleri araştırılıyor.
FİİLİMSİ NEDİR?
"Fiilimsi" kelimesi, Türkçe dilbilgisinde fiillerin zaman, kip, kişi ve çoğul/lüzum durumlarına göre değişim gösterdiği hallerini belirlemek amacıyla kullanılan bir terimdir. Fiilimsi, bir fiilin kök hali üzerine eklerin getirilmesiyle oluşur ve cümlenin zaman, kip, kişi gibi özelliklerine göre çekimlenir.
Fiilimsiler, bir eylemin ne zaman gerçekleştiğini, kimin yaptığını, kaç kişi yaptığını ve ne amaçla yapıldığını anlatmak için kullanılır. Fiilimsi ekleri, Türkçe'deki fiillerin çekimlenmesinde önemli bir rol oynar.
FİİLİMSİ TÜRLERİ VE ÖRNEKLERİ NELERDİR?
Türkçede üç çeşit fiilimsi vardır:
İsim-fiil (mastar): Fiil kök ya da gövdelerine "-ma, -mak, -ış" ekleri getirilerek yapılır. İsim-fiiller, cümlede isim görevinde kullanılır.
Örnekler:
Yürümek (isim-fiil)
Okumak (isim-fiil)
Yazış (isim-fiil)
Sıfat-fiil (ortaç): Fiil kök ya da gövdelerine "-an, -en, -ası, -esi, -ansı, -ensı" ekleri getirilerek yapılır. Sıfat-fiiller, cümlede sıfat görevinde kullanılır.
Örnekler:
Yürüyen (sıfat-fiil)
Okutan (sıfat-fiil)
Yazılmak istenen (sıfat-fiil)
Zarf-fiil (ulaç): Fiil kök ya da gövdelerine "-arak, -ip, -ince, -ken, -madan, -mezden" ekleri getirilerek yapılır. Zarf-fiiller, cümlede zarf görevinde kullanılır.
Örnekler:
Yürüyerek (zarf-fiil)
Okuyarak (zarf-fiil)
Yazınca (zarf-fiil)
Fiilimsilerin oluşum şekilleri ve görevleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:
İsim-fiil (mastar)-ma, -mak, -ış
Sıfat-fiil (ortaç)-an, -en, -ası, -esi, -ansı, -ensı
Zarf-fiil (ulaç)-arak, -ip, -ince, -ken, -madan, -mezden
Fiilimsiler, cümlede çeşitli görevlerde kullanılabilir. Örneğin, isim-fiiller cümlede özne, nesne, yer tamlayıcısı, zarf tamlayıcısı gibi görevlerde kullanılabilir. Sıfat-fiiller cümlede sıfat tamlayıcısı, yüklem gibi görevlerde kullanılabilir. Zarf-fiiller cümlede zarf görevinde kullanılabilir.
Fiilimsilerin cümledeki görevlerini anlamak için fiilimsileri cümlede nasıl kullandığımız önemlidir. Fiilimsileri cümlede nasıl kullanacağımızı bilmek, cümlenin anlamını doğru anlamak için önemlidir.