Tarih dünyasının önde gelen isimlerinden biri olarak tanınan İlber Ortaylı, 21 Mayıs 1947'de Avusturya'nın Bregenz kentinde bir Kırım Tatarı ailesinin çocuğu olarak dünyaya geldi. 1949 yılında ailesiyle birlikte İstanbul'a yerleşen Ortaylı, daha sonra Ankara'ya taşındı. İlber Ortaylı, başarılı bir eğitim sürecinin ardından tarih alanında büyük bir kariyere sahip oldu.
Eğitim hayatına Ankara'da başlayan Ortaylı, Etlik İlkokulu'nu bitirdikten sonra Ankara Atatürk Lisesi'nde eğitimine devam etti ve 1965 yılında liseden mezun oldu. Daha sonra Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde Siyaset Bilimi ve Ankara Üniversitesi Edebiyat ve Beşeri Bilimler Fakültesi'nde Tarih bölümünden mezun oldu. Ayrıca Viyana Üniversitesi'nde Slavistik ve Oryantalistik alanlarında eğitim aldı ve yüksek lisans tezini ünlü tarihçi Profesör Halil İnalcık'ın rehberliğinde University of Chicago'da tamamladı. Doktora derecesiyle eğitimini tamamladı.
Akademik kariyeri oldukça etkileyici olan İlber Ortaylı, 1974 yılında "Tanzimat Sonrası Yerel Yönetimler" konulu teziyle doçent unvanını aldı. 1979 yılında ise "Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Etkisi" konulu çalışmasıyla doçentlik unvanını pekiştirdi. Türkiye ve yurtdışındaki birçok üniversitede dersler verdi, seminerler düzenledi ve önemli konferanslara katıldı. Ayrıca Osmanlı tarihi ve Rusya tarihi konularında birçok bilimsel makale yazdı. 1989 yılında Türkiye'ye dönerek profesör unvanını aldı.
İlber Ortaylı'nın etkisi sadece akademik kariyeriyle sınırlı değil. 2004 yılında başlayan "İlber Ortaylı ile" adlı belgesel programı büyük ilgi gördü ve TRT Türk'te devam etti. Ayrıca 2009 yılında NTV'de "İlber Ortaylı ile Tarih Dersleri" ve 2011 yılında Bloomberg HT kanalında "İlber Ortaylı ile Zaman Kaybolmaz" adlı programları ile televizyon dünyasında da adından söz ettirdi.
İlber Ortaylı, sadece akademik alandaki katkılarıyla değil aynı zamanda kültürel ve tarihi mirasın korunmasında da büyük bir rol oynadı. 2005-2012 yılları arasında Topkapı Sarayı Müzesi'nin başkanlığını üstlendi ve bu dönemde önemli çalışmalara imza attı. Halen Milli Saraylar Bilim Kurulu Başkanı olarak görev yapmaktadır.
Ayrıca İlber Ortaylı, uluslararası arenada da tanınan bir isimdir. Uluslararası Osmanlı Etüdleri Komitesi Başkan yardımcısı ve Avrupa İran Tetkikleri Cemiyeti üyesi olarak bilim dünyasına katkıda bulunmaktadır.
Dil konusundaki yetenekleri de etkileyici olan Ortaylı, Türkçenin yanı sıra Almanca, Fransızca, İngilizce, İtalyanca ve Rusça dâhil birçok dilde bilgi sahibidir.
İlber Ortaylı'nın hayatı, çalışmaları ve katkıları, Türk tarihçiliği ve kültürünün önemli bir parçasını oluşturuyor.