Kurban, dinî bir terim olarak, Allah'a yakınlaşmayı ve O'nun rızasına erişmeyi amaçlayan bir ibadettir. Kurban bayramında kesilen kurbanlara "udhiyye" denirken, hac sırasında kesilen kurbanlara ise "hedy" adı verilir. Kurban ibadeti, akıl sağlığı yerinde, hür, mukim ve dinî ölçülere göre zengin sayılan bir mümin tarafından gerçekleştirilir.
Kurban kesmek, bir müslümanın maddi varlığının bir kısmını Allah yolunda feda etme niyetiyle gerçekleştirilir. Bu ibadetin ruhunda, hem Allah'a yakınlık arayışı hem de başkalarına yardım etme ve fedakârlık yapma anlayışı bulunur. Kurban, bir müslümanın inancındaki sadakat ve teslimiyetin bir göstergesidir.
KURBAN NASIL KESİLİR?
Farklı mezheplere göre, kurban kesmenin hukuki değeri farklılık gösterebilir. Çoğu mezhebe göre, udhiyye kurbanı kesmek sünnettir, yani önerilen bir davranıştır. Hanefi mezhebinde ise tercih edilen görüş, kurbanın vacip olduğudur, yani kesilmesi gereken bir ibadet olarak kabul edilir. Ancak hangi mezhebe mensup olursa olsun, kurban ibadeti, İslam toplumunda önemli bir yer tutan sembolik ve simgesel bir ritüeldir.
Kurban kesmek için belirli şartlar vardır. İslam hukukuna göre, kurban kesmek isteyen bir kişi, akıl sağlığı yerinde olmalı, ergenlik çağına erişmiş olmalı, dinen zengin sayılabilecek kadar mal varlığına sahip olmalı ve yerleşik bir konumda bulunmalıdır. Temel ihtiyaçlarını ve borcunu karşıladıktan sonra, belirli bir altın miktarına veya değerine sahip olan kişilerin kurban kesmeleri gerekmektedir. Kurban mükellefiyeti için nisab adı verilen bu altın miktarının üzerinden bir yıl geçmesi zorunlu değildir, yani kişi istediği zaman kurbanını kesmeyi tercih edebilir.
Kurban ibadeti, Kur'an-ı Kerim'de ve Hz. Peygamber'in sünnetinde meşru bir ibadet olarak yer almaktadır. Kur'an-ı Kerim'de verilen ayetlerde kurban kesmenin meşruiyeti vurgulanmaktadır. Hz. İbrahim'in oğlu Hz. İsmail'in yerine Allah tarafından kurbanlık bir hayvanın verildiği anlatılmaktadır.
Ayrıca, Kur'an-ı Kerim'de başka ayetlerde de kurban kesmenin meşruiyeti belirtilmektedir. Bu ayetlerde, Allah'ın rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanlar üzerine belirli günlerde Allah'ın adının anılması, bu hayvanlardan yemenin ve yoksullara fakirlere yedirmenin önemi vurgulanmaktadır.
Hz. Peygamber (s.a.s.) de, kurban ibadetini kabul etmiş ve uygulamıştır. Kendisi, meşru kılındığından vefatına kadar her yıl kurban kesmiştir. Bu, sahih hadis kaynaklarında da belirtilmiştir.
Bu deliller, kurban ibadetinin meşruiyetini ve önemini açıkça ortaya koymaktadır. Kurban kesmek, ibadetin bir şekli olarak kabul edilmekte ve müminlerin Allah'a yakınlaşma niyetiyle gerçekleştirdikleri bir ritüeldir. Ancak unutulmamalıdır ki, kurban ibadetinde asıl önemli olan ihlas ve takvadır, et ve kanlar Allah'a ulaşmaz.
Sahih hadis kaynaklarında Hz. Peygamber'in (s.a.s.) kurban ibadetiyle ilgili tavsiyeleri ve açıklamaları bulunmaktadır. Hz. Peygamber, kurban ibadetinin Allah katında en sevimli ibadetlerden biri olduğunu ifade etmiş, kurbanın kesilir kesilmez Allah katında makbul olacağını ve kurban edilen hayvanın her parçasının kişinin hayır hanesine yazılacağını belirtmiştir.
Ayrıca, İslam tarihinde hicretin ikinci yılından bu yana müslümanların kurban kesmeleri ve bu konuda görüş birliği içinde olmaları da önemli bir göstergedir. İslam fıkıh bilginlerinin çoğunluğu, kurban ibadetinin sünnet olduğu konusunda hemfikirdir.
Yolcu durumunda olan bir kişi ise kurban kesmekle mükellef değildir, yani kesmesi zorunlu değildir. Ancak yolcu iken kurban kesen bir kişi sevap kazanır. Kişi, ikamet ettiği yerde veya seyahat ettiği yerde kurbanını kesme imkanına sahiptir.
Yolcu durumundayken kurban kesen bir kişi, bayram günleri içinde memleketine dönerse, tekrar kurban kesmesi gerekmez. Ancak seyahat halindeyken kurban kesmeyip bayram günlerinde memlekete dönen bir kişinin kurban kesmesi gerekmektedir.
Şafiî mezhebi başta olmak üzere, kurbanın sünnet olduğu görüşünde olanlar için seyahat durumu da aynı hükme tabidir. Yani seferîlik durumunda da kurban kesmek tavsiye edilen bir davranıştır.
Bu açıklamalar, kurban ibadetiyle ilgili sahih hadisler ve fıkhi görüşler doğrultusunda bilgi vermektedir. Kurban kesmek, müslümanlar arasında uzun bir geçmişi olan ve kabul gören bir ibadettir. Ancak mezhepler arasında detaylı hükümler ve farklı yorumlar olabileceğini unutmamak önemlidir.