Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ayçiçeğinin tohumlarının yüzde 40-45 oranında yağ içerdiğini belirterek, “Sıvı yağ tüketimimizin yüzde 80’i ayçiçeğinden elde ediliyor. Küspesinin içerdiği yüzde 30-40 oranındaki protein ile de değerli bir yem olarak hayvan beslemesinde kullanılıyor.” dedi.
REKOR ÜRETİMDEN DÜŞÜK FİYATLARA
2022 yılında yağlık ayçiçeği üretiminin 2 milyon 550 bin ton ile rekor seviyeye ulaştığını hatırlatan Bayraktar, 2023 yılında ekim alanlarının azalmasıyla üretimin 2 milyon 198 bin tona gerilediğini ifade etti. Türkiye İstatistik Kurumu'nun ilk tahminlerine göre ise bu yıl ayçiçeği üretiminin yüzde 8,7 artışla 2 milyon 390 bin ton olması bekleniyor.
ÜRETİCİLERİN İKLİM KOŞULLARIYLA MÜCADELESİ
Bayraktar, ayçiçeği üretiminin yoğun olduğu illerde bahar aylarında beklenen yağışların gerçekleşmediğini ve yaz aylarında sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde seyrettiğini belirtti. Bu durumun verimde azalmaya yol açtığını söyleyen Bayraktar, “Bu yıl artan aşırı sıcaklıklar çoğu üründe olduğu gibi ayçiçeğinde de verimde azalmaya neden oldu. Bu nedenle çiftçilerimiz ayçiçeğinde beklediği verimi alamıyor.” diye konuştu.
YETERLİLİK ORANI VE İTHALATIN ARTIŞI
Üretim yeterliliğinin son yıllarda düştüğüne dikkat çeken Bayraktar, 2015 yılında yüzde 79 olan yeterlilik oranının 2022 yılında yüzde 51'e gerilediğini belirtti. Artan nüfus ve tüketimle birlikte ithalatın da arttığını ifade eden Bayraktar, “Ayçiçeği tohumu, yağı ve küspesi için toplam ödediğimiz döviz 2023 yılında 2 milyar 67 milyon dolar oldu. 2024 yılı 5 aylık verilerine göre 892 milyon 766 bin dolar değerinde ithalat yapıldığı görülüyor.” ifadelerini kullandı.
ÜRETİCİLERİN BEKLENTİLERİ VE FİYAT POLİTİKALARI
Üreticilerin piyasada yeterli geliri elde edecek fiyatın oluşmasını beklediğini vurgulayan Bayraktar, Çukobirlik'in 2024/2025 kampanya dönemi için yağlık ayçiçeği alım fiyatını yüzde 24,4 oranında artırarak brüt kilo başına 15 lira 30 kuruş olarak açıkladığını ancak bu fiyatın artan maliyetler karşısında yeterli olmadığını belirtti. Bayraktar, Trakyabirlik, Karadenizbirlik ve Tarım Kredi Kooperatifleri gibi alıcı kurumların ayçiçeği alım fiyatını belirlerken artan girdi maliyetleri, enflasyon oranı ve üreticilerin kârını da göz önüne almaları gerektiğini söyledi.
TÜKETİCİ VE ÜRETİCİ ARASINDAKİ FİYAT FARKI
Bayraktar, üreticilerin yeterli geliri elde edememesi ve tüketicilerin ayçiçek yağını pahalı tüketmesi sorununa da değinerek, “Ayçiçeğinde geçtiğimiz iki yılda üretici fiyatları maliyet seviyesinde kaldı. 2024 yılı Ocak ayında ayçiçek yağı litre fiyatı 58 lira iken Haziran ayında yüzde 15 oranında artarak, litre fiyatı 67 liraya yükseldi. Son bir yılda yüzde 47 artış oldu.” dedi.
ÜRETİM PLANLAMASININ ÖNEMİ
Ayçiçeği üretiminde planlamanın şart olduğunu belirten Bayraktar, üretimine izin verilecek il ve ilçelerde ayçiçeği üreticilerine fiyat ve pazarlama garantisi verilmesi gerektiğini vurguladı. Ayrıca, destek miktarlarının planlama öncesinde açıklanmasının önemine dikkat çeken Bayraktar, “Ayçiçeğine verilen prim, gübre ve mazot destekleri de üreticilerimiz açısından büyük önem taşıyor. Desteklerin en az girdi enflasyonu oranında artırılması gerekiyor.” şeklinde konuştu.
GÜMRÜK VERGİSİ VE ÜRETİM DESTEĞİ
Bayraktar, ülke içi üretimin korunması ve artırılması için ayçiçeği ve ürünlerinde gümrük vergi oranlarının yıl boyunca yüksek tutulması gerektiğini belirterek, “Üreticilerimizin alın terinin karşılığını aldığı bir sezon olması en büyük temennimizdir.” diyerek açıklamasını tamamladı.