Bu bayram, yazı mesaimi 11 yıl önce kaleme aldığım bir makaleyi güncelleyerek tamamlamak istiyorum!
***
Gündelik hayatın içinde o kadar çok ‘kurban’ kelimesi kullanılır ki, bunlar çoğu zaman asli anlamının dışındadır. Türk Dil Kurumu Sözlüğüne bakarsanız, kelimenin hem dini, hem de diğer yönlerden kullanılış biçimlerini görebilirsiniz.
TDK SÖZLÜĞÜNÜN İÇİNDEN
Birinci anlam:
Dinin buyruğunu veya bir adağı yerine getirmek için kesilen hayvan…
Örnek:
“Yarım okka et, onun elinde bir kurban kadar bereketli.” (Y. Z. Ortaç)
İkinci anlam:
Ünlem İçtenliği belirten bir seslenme sözü…
Örnek:
“Kurban! Nerede kaldın?”
Üçüncü anlam:
Bir ülkü uğrunda feda edilen veya kendini feda eden kimse…
Örnek:
“Hava kurbanları.”
Dördünce anlam:
Bir kazada veya felakette ölen kimse…
Örnek:
“Vardar, her sene Üsküp’ten beş on kurban alan bir nehirdi.” (Y. K. Beyatlı)
Beşinci anlam:
Maddi ve manevi bakımdan felakete sürüklenmiş, insani değerlerini yitirmek zorunda kalmış veya bırakılmış kimse…
Örnek:
“Benim gibi nice kızlar beyaz kadın ticaretinin kurbanı olmuşlardır.” (A. Gündüz)
Altıncı anlam:
Müslümanlarda Kurban Bayramı
Örnek:
“Kurbanda geleceklermiş.”
HAYATIN İÇİNDEN ÖRNEKLER
Hayatı TDK sözlüğüne göre yaşıyor değil insanlar; ancak, yukarıdaki her örnek, yeri ve zamanı geldiğinde yoğun biçimde kullanılıyor. Kurban Bayramı havasında olduğumuz için ‘kurban’ kelimesi daha çok bayrama önem ve anlam katan yanıyla dillerde. Açıkçası; insanlar gibi hayvanların da güzeli ve çirkini vardır. “Öyle bir kurbanlık aldık ki…” dedirten de budur!
‘Kurban’, her halükarda özenle kullanılan bir kelimedir. Özellikle anaların çocuklarına ‘Kurban olduğum’ (hatta gurban olduğum) diye seslenmesi ve halk ozanının ‘Kurban olam ben o kaşı karaya’ deyişi ile ‘kurbanlık da güzel olmalı’ titizliği, insanların hemcinsine bakışı ile inancı gereği yerine getirmesi gereken bir vecibeye verdiği önem arasındaki farkı gösterir…
Gazetelerin, televizyonların, internet sitelerinin, kaza, boğulma, cinayet ve benzeri herhangi bir kötü haberde ‘kazaya kurban gitti’ başlığını tercih etmesi, kelimenin özümsenen anlamına ne kadar uygundur tartışılır ama ne kadar çoklukla kullanıldığı da bir gerçek…
‘Kurban olmak’ ile ‘kurban gitmek’ gündelik hayatın içinde ne kadar anlam kayması yaşarsa yaşasın, kurban bayramı geldiğinde tüm anlamlar anlamsızlaşır…
İyi bayramlar...