Meyve ağaçlarında budama, kış ve yaz olmak üzere iki ayrı mevsimde yapılır.
Avrupa’da ve diğer gelişmiş ülkelerde yıllardan beri meyvelerde yaz budaması yapılmaktadır. Ülkemizde ise yeni yeni uygulanmaya başlamıştır. Meyve üreticilerimizin çoğunluğunun yaz döneminde yapılan bu budama hakkında bilgileri bulunmamaktadır.
Yaz boyunca meyve ağaçlarında sürgünlerin seyreltilmeleri, uç alma, eğme, bükme ve dal açılarının genişletilip daraltılmaları gibi yapılan işlemlerin tümüne Yaz Budaması adı verilmektedir.
Yaz budaması ne zaman yapılır?
İlkbahar gelişme döneminin sonu ile yaz gelişme dönemi içeresinde, sürgünler odunlaşmaya başladıktan sonra yapılır. Yani ağaçların aktif büyüme sezonu içinde yapılan bir budamadır.
Tepe tomurcuğunun oluştuğu tarihten önce yapılan yaz budaması yeni sürgün büyümesini teşvik eder. Bu tarihten sonra yapılan yaz budamasında ise sürgün büyümesi daha az gerçekleşir.
Genç ağaçlarda yaz budaması:
Genç ağaçlarda uygun taç gelişimini sağlamak için yapılan ana dal seyreltmeleri, lider seçimleri ve büyüme noktalarını koparma gibi uygulamalar yaz budaması ile yapılır.
Özellikle lider dalı serbest bir şekilde geliştirmek için etrafındaki rakip sürgünleri henüz 3-5 cm uzunluğunda iken koparmak gibi uygulamalar bu dönemde yapılır.
Tam verimdeki ağaçlarda yaz budaması:
Tam verimdeki ağaçlarda, büyümeyi yavaşlatmak ve meyvelerdeki kırmızı renk oluşumunu arttırmak için obur dal ve sürgün kesimleri yapılır.
Yani kısaca yaz budaması ile ağacımızın her noktasının ışık alması sağlanmaya çalışılır.
Yaz budamasının sakıncaları:
Ağaçların vejetatif kuvvetini azaltacak düzeyde aşırı yapılan yaz budaması verim, meyve iriliği, meyvenin besin maddesi içeriği ve kış soğuklarına dayanımını azalttığı tespit edilmiştir.
Ağaçlar üzerindeki yaprak oranını azaltacağından yaz budamasında kış budaması kadar kesim yapılmamalıdır.
Meyveler büyüdükten sonra yapılan yaz budaması gölgede kalan bazı meyvelerin direk güneş ışığına maruz kalması nedeniyle ciddi güneş yanıklarına sebep olabilir.
Yaz budamasının faydaları:
1. Yaz budaması yapılan meyve ağaçlarının dallarının kırılmaya karşı olan mukavemeti artmaktadır.
2. Yaz budamasıyla, çiçek tomurcuğu erken oluşur, pişkin olarak kışa girer ve kış soğuklarından daha az zarar görür.
3. Değişik meyve tür ve çeşitlerinde, ağaçlardaki yaprak sayısı meyve sayısına bölündüğü zaman meye başına ortalama 40 yaprak düşmesi gerekir. Meyve yaprak oranı ancak yaz budamasıyla sağlanabilmektedir. Bu oran meyvenin görünümüne, rengine pazar değerine ve bekleme süresine etki etmektedir.
4. Kış aylarında yapılacak budama işleri azalır, hasat işleri ve kültürel işlemler kolaylaşır.
5. Bilimsel araştırma sonuçlarına göre, yaz budaması yapılan ağaçların yapraklarının yapılmayan ağaç yapraklarına göre fotosentez etkinliğinin %11-39 arasında daha fazla olduğu ortaya konmuştur. Fotosentez etkinliğinin fazla olması verim ve kaliteye olumlu etki yapmaktadır.
Yaz budaması veya kış budaması mutlaka bilgili, tecrübeli ve bu konuda kabiliyeti olan ehil kişiler tarafından yapılmalıdır. Aksi takdirde budamadan fayda elde edelim derken, ağaçlarımıza ve ürünlerimize zararda verebiliriz.
Bu yazı, yaz budaması hakkında farkındalık oluşturmak, bu konuda ehil kişilere bazı bilgileri hatırlatmak gayesi ile yazılmıştır.