Meyveciliği ticari anlamda yapan üreticilerimiz ve hobi amaçlı meyve yetiştiriciliği yapan doğa dostları meyve ağaçlarında değişik zamanlarda meydana gelen çiçek ve meyve dökülmelerinin sebeplerini bilemedikleri için çoğu zaman bu duruma üzülmekte, endişeye kapılmakta ve değişik çareler arama uğraşısına girmektedirler.
Meyve ağaçları besleyip büyütebileceği meyve sayısından çok fazla çiçek, çiçek tomurcuğu ve meyve oluşturmaktadırlar. İdeal döllenme ve bakım şartlarında bile çiçek tomurcuğu ve küçük meyvelerin büyük bir kısmı dökülmektedir. Dökülmeleri de normaldir.
Açan çiçeklerin çok az bir kısmı meyve bağlamasına rağmen, kaliteli meyve elde etmek ve gelecek yılın ürününü garantiye almak için; çiçeklerin, tomurcukların veya meyvelerin seyreltilmesi (elle koparılması veya kimyasal maddeler kullanılarak dökülmesi) gerekmektedir.
Meyve seyretmesi yapılmadığı zaman dallar aşırı meyve ağırlığından kırılabilir. Seyreltme yapılmayan ağaçların sürgünleri yeteri kadar pişkinleşmediği için kış soğuklarından zarar görürler. Seyreltme yapılan ağaçlarda karbonhidrat birikimi fazladır. Meyve gözlerinin uluşması içinde ağaçlar çok fazla karbonhidrata ihtiyaç duyarlar. Ayrıca ağaçlardaki karbonhidrat miktarının fazla olması, kış soğuklarından daha az etkilenmesine katkıda bulunur.
Ayrıca aşırı meyve yüklenmesi durumunda tohumlarda artan giberellik asit miktarı gelecek yılın meyve tomurcuğu oluşumunu olumsuz etkilemektedir.
Yine de üreticilerin meyve dökümünün sebeplerini bilmesi ve aşırı dökülmelere karşı tedbirler alması gerekmektedir.
Meyve ağaçlarında türe, çeşide ve iklim şartlarına bağlı olarak, çiçek tomurcuğu dökümü, küçük meyve dökümü, haziran dökümü ve hasat önü dökümü olmak üzere dört döküm dönemi vardır.
1. Çiçek tomurcuklarının dökülmesi: Çiçeklenme döneminde kabul edilebilir sınırlar içindeki dökülmeler normaldir. Örneğin elmada açılan çiçeklerin % 85-90 oranında çiçek tomurcukları ve çiçeklerin dökülmesi normaldir.
Aşrı dökülmeler don ya da soğuk zararından, kalsiyum eksikliğinden, mantari hastalıkların etkisinden veya döllenme sorunlarından dolayı olabilir. Sebepleri araştırılmalıdır.
Soğuklama ihtiyacı karşılanmayan kayısı ve benzeri ağaçların çiçek tomurcukları aşırı dökülür ve yaprak tomurcuklarında düzensiz uyanmalar görülür.
2. Küçük meyve dökülmesi: Döllenmenin yetersiz olduğu küçük meyveler dökülür ve dökülmeleri de normaldir. Eğer ağaçlarımızda azot ve fosfor eksikliği varsa, döllenme yeterli olsa bile, aşırı dökülmeler meydana gelebilir. Bu yüzden bol çiçek ve yeterli döllenme olmasına rağmen meyve tutmayan ağaçlarda çiçeklenmeden 3 hafta önce nitratlı gübrelerin verilmesi dökülmeleri azaltır veya önler. Hava sıcaklığının 7 derecenin altına indiği zamanlarda ağaçlar kendisini korumaya alarak meyvelere besin elementlerini göndermemektedir. Bu yüzdende meyveler dökülür. Bu sebeple ihtiyaç duyulan besinler yaparak gübrelemesi yapılarak meyve dökümü önlenebilir.
3. Haziran dökülmesi: Oluşan meyvelerin tohumlarında üretilen oksin düzeyleriyle da yakından ilgisi bulunmaktadır. Meyvelerin tohumları içinde bulunan embriyonun hızlı büyüdüğü dönemde oksin hormonu azaldığından meyve dökümü başlar, embriyo gelişiminin tamamlanmasından sonra ise oksin düzeyinin tekrar yükselmesiyle döküm son bulur.
Sürgün büyüme hızı yüksek olan ağaçlarda besinler sürgünlere gittiğinden meyve dökümleri meydana gelmektedir.
İlkbaharın geç dönemlerinde ortaya çıkan su eksikliği sebebiyle meyvelerdeki su, yapraklar tarafından çekildiğinden dökülmeler olmaktadır.
Meyveler arasındaki besin maddeleri yönünden rekabette bazen dökülmelere sebep olabilmektedir.
4. Hasat öncesi meyve dökümleri: Bu durum bazen çeşit özelliği olarak ortaya çıkmakta, bazen de ağaçların yeterli suya ulaşamamalarından kaynaklanmaktadır.
Bu meyve dökümleri zararlı olduğundan ağaçların su ve beslenme düzenine gereken önem verilmelidir.
Meyvelerin tohumları içinde bulunan endosperm dökülmeyi önleyici oksin gibi hormonları bünyesinde taşımaktadır. Eğer endosperm iyi gelişmedi ise oksin hormonu da az olacağından dökülmeler meydana gelebilmektedir.
Meyve ağacı sahiplerinin bu 4 maddeyi göz önünde bulundurarak kendi ağaçlarında gözlemledikleri meyve dökülmelerinin normal mi, yoksa bir hastalık, zararlı, ya da yetersiz besin elementlerinden mi kaynaklandığına karar vermeleri, veremiyorlarsa da bir bilene yani ehline danışmaları tavsiye edilir.