Şeyh Edebali Hazretleri

Süleyman Göksu

Şeyh Edebali Hazretleri Osmanlı Devleti’nin manevi mimarı, Osman Gazi’nin kayınpederi, şeyhi ve büyük İslâm âlimidir. Karamanoğulları topraklarında doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir.

Şeyh Edebali Hazretleri, ilk tahsilini memleketinde yaptıktan sonra Şam’a gitti. Pek çok âlimden fıkıh, tefsir, hadis ve diğer ilimleri tahsil etti. Tasavvuf yoluna girip manevi kemale, olgunluğa erdi. İrşat için memleketine döndü. Bir rivayette Baba İlyas Horasani’nin halifelerinin ileri gelenlerindendi. Eskişehir yakınlarında bir köyde ikamet eder, ilim öğretmekle meşgul olurdu. İslâm dünyasında eskiden beri mevcut olan fütüvvet ehli ve Anadolu’da mühim bir tesiri olan ahilerle irtibatı vardı. Anadolu Selçuklu Devleti sultanı tarafından devletin Batı Anadolu sınırlarındaki Söğüt civarına yerleştirilen Kayı Boyu reisi Ertuğrul Gazi’nin oğlu Osman Gazi, kendisini, ilim ve feyzinden istifade için sık sık ziyaret ederdi.

Şeyh Edebali Hazretleri, kendi parasıyla Bilecik’te bir dergâh yaptırarak, gelen geçenlere, fakir ve muhtaçlara ikramda bulundu. Osman Bey de birçok defa burada misafir kaldı. Meşhur rüyayı misafir bulunduğu sırada bu dergahta görmüştür. Şeyh Edebali Hazretleri kızını Osman Gazi ile evlendirdi.

Şeyh Edebali Hazretleri 1326 (H. 726) senesinde 125 yaşlarında iken Bilecik’te vefat etti. Bugün Bilecik şehrinin kurulduğu vadinin sırtında olan dergâhının yanına defnedildi. Eskişehir’de de adına bir makam türbe yapıldı. Vefatından bir ay sonra Osman Gazi’nin hanımı olan kızı Mal Hatun, dört ay sonra da damadı Osman Gazi vefat etti.

Şeyh Edebali Hazretleri, Sultan Osman’ın hürmet ettiği, her hususta istişarede bulunup danıştığı en yakın yardımcılarından oldu. Osmanlı Devleti’nin inkişafındaki payın büyük bir kısmının Şeyh Edebali Hazretleri gibi büyük zatlara ait olduğunda hiç şüphe yoktur.