Ankara'da 'İlin Ahisi' son sıcak demirci ustası oldu

ÖZEL HABER: AYBALA ALMİNA MELEK

Sıcak demir ustası Cem Turhan Eskitoros, Anafartalar Mahallesi Doğan Sokak 10 numaradaki atölyesinde neredeyse 60 yılını verdiği mesleğini yaşatmaya devam ediyor. Ahilik kültürüne bağlı kalarak yaşattığı mesleği ise bu yıl ‘İlin Ahisi’ unvanı ile taçlandı. Bu noktada duygu ve düşüncelerini paylaşan Eskitoros, “Bu şeref bana verildiği için çok teşekkür ederim. Ben 1963 yılında çıraklığa başladım. 80 yılında da buradaki dükkanımı açtım. 60 yılımı bu mesleğe verdim. Çok onurlandım, çok gururlandım.” ifadelerini kullandı.

“DEMİRCİLİĞİ ÇOK SEVDİM”

Meslekte geçirdiği uzun yılları aktaran Eskitoros, “1949 Ankara Kayaş doğumluyum. 1963'de sanat okulunu bitirince Yeni Sanayi'de ilk olarak kaportacı çırağı olarak başladım. Askerden dönüşte bir iki yıl daha kaportacılık yaptıktan sonra 1973 yılında sıcak demir üzerine kendi atölyemi açtığım Anafartalar Mahallesi'nde aynı adreste Güleryüz Sıcak Demir Atölyesi olarak faaliyet göstermeye devam ediyorum. 50 seneden beridir de dükkanımı işletiyorum. Demirciliği çok sevdim. Şu anda da devam ediyorum. Sabah 7.30’da dükkanıma gelirim, akşama kadar burada çalışıyorum. İşimi seviyorum.” dedi.

“Sıcak demircilik mesleği demirin ısıtılarak araç ve gereçler vasıtasıyla dövülmesiyle şekil verilerek işlenen; çok çeşitli özelliklere sahip araç gereç üretiminin yapıldığı el becerisi ve ustalığa dayalı bir zanaatkârlıktır.” diye konuşan Eskitoros, demircilik mesleğinde artık çırak ve ustanın yetişmediğini, kaybolan meslekler arasında sıcak demirciliğin ilk sıralarda olduğunu belirtti.

“DEMİRCİLİK EL EMEĞİNİN BİR ÜRÜNÜYDÜ”

Eskitoros, şunları kaydetti: “Bu meslekte kimse kalmadı. Ankara’da sıcak demircilik bitti, kimse kalmadı. Eskiden sanat okulundan staja çocuklar gelirdi. Şimdi çocuklar gelmiyor. Önceden biz hocamızın, ustamızın önünde el emek dururduk, artık böyle bir şey de kalmadı. “Demircilik, el emeğiydi. Benim dönemimde demircilik el emeğinin bir ürünüydü. Tüm ürünler demirci ustalarının ellerinden çıkıyordu. Faytonu, el arabaları, at arabaları bunların hepsi döverek, el ustalığıyla çıkıyordu. Artık piyasada bu yok. İki göz dükkânda 9 kişi çalıştırıyordum. Demircilik, kaybolmaya yüz tutan mesleklerin başında geliyor.”

“ANKARA'DA BENİMLE BİRLİKTE BU İŞ BİTECEK”

Makineleşme ve fabrikasyon ürünlerin yaygınlaşmasının ardından sıcak demir dövme zanaatının bittiğini, taşra bölgelerin dışında Ankara kent merkezinde işçilik yapan tek sıcak demir ustası olduğunu vurgulayan Eskitoros, “Sıcak demir dövme zanaatı, Ankara'da benimle birlikte bitecek, yok olacak gibi gözüküyor. Sağlığım el verdiği müddetçe ben devam edeceğim. Zaten, bırakırsam ölürüm. Benden sonra sıcak demir ustası olarak Ankara kent merkezinde kimse kalmayacak." dedi.

"GELENEKSEL KOŞULLARDA YAPILAN AĞIR BİR MESLEKTİR"

El işçiliği ve insan gücü ile gerçekleştirilen bu işin zorlayıcı noktalarında da bahseden Eskitoros, “Ocakta sıcak dövme usulü demircilik, geleneksel koşullarda yapılan ağır bir meslektir. Demirden birçok araç ve gereç yaparım. Demirin de çeşitleri var. Balta mı, kazma mı ne yapacaksam ona göre o yapıda demir olmalı. Demiri ocağa sokar, tava geldi mi döver, baskılarla şeklini veririm. Tabii burada demire su vermek, demir dövmek ve şekil vermek noktasında ustalığım devreye giriyor. Ocakta kömürün yapısı çok önemli. Normal kömür, ocağı ısıtmaz. Bizim kömürümüzün kalorisi yüksek olup, çok özeldir. İşin yapısına göre tam randımanlı yandı mı 800-1200 derece arasında ısı verir. Kömürümüzü Odamız aracılığıyla Ereğli Armutçuk'tan temin ediyoruz." diye konuştu.

DEMİRDEN HER TÜRLÜ İNŞAAT, BAHÇE VE TARIM ALETİNİ YAPIYOR

Demirden her türlü inşaat ve bahçe-tarım aleti ve kesici aletler yapabildiğini dile getiren Eskitoros, “Atölyemde hepsi el emeğine dayalı, çok sağlam inşaat malzemeleri; kazma, kürek, keser, keski, balyoz, nacak, balta, taş ustaları için taş kırma çekici; madırga, murç, ağaç kesme aracı; tahra, bahçe ve tarlalar için çapa, orak, kuyu burgusu (su çıkartmak için) ve mutfaklar için satır, özel bıçaklar yapıyorum. Kanalizasyoncular ve tünelciler için de hafif, kullanışlı özel küçük kazma yapıyorum.

Makineler çıktığı için birçok ürün artık talep görmüyor. Seri üretim ile el emeği arasında çok büyük kalite farkı var. Biz ürünlerimizi makasla dövüyoruz, 10 seneye kadar kullanım sağlanabiliyor. Süper marketler de bile bizim ürünlerimiz satılıyor. Bu noktada mağdur oluyoruz.” ifadeleriyle konuşmasını sonlandırdı.

İLİN AHİSİ, KALFASI VE ÇIRAĞI BELLİ OLDU

Ankara’da İlin Ahisi meslekte 50 yılı geride bırakan 74 yaşındaki sıcak demir ustası Cem Turhan Eskitoros, İlin Kalfası otomotiv-elektromekanik meslek dalında faaliyet gösteren Halil İbrahim Karakuş ve İlin Çırağı erkek kuaförlüğü meslek dalında Caner Kaşıkçı'ya, kısa tanıtımlarının ardından plaket ve sertifikaları ile çiçek takdiminde bulunuldu.