Tarihin her döneminde varlığını koruyan hurafeler, insanın aklına, ruh ve tabiatına uygun düşmeyen, akla ve mantığa aykırı söylemlerdir.

Hurafelerden ceviz ağaçları da fazlasıyla nasibini almış. Cevizle ilgili Anadolu’ da yaygın olarak söylenen ve inanılan bazı yanlış inanışlar şunlardır:

Ceviz ağacı budama, sulama ve gübreleme istemez

Ceviz ağacı diken, beli kalınlığına gelince ölür

Cevizin altında ot bitmez

Cevizin altında oturulmaz, yatılmaz

Ankara civarında çok sayıda ceviz bahçeleri var. Büyük çoğunluğu yaklaşık 8-10 yaşlarında. Bahçe sahiplerinin çoğu ile tanışıp bahçelerini ziyaret ettik, birçoğuna da budama tekniklerini öğrettik. Bahçeler maalesef dikildiği zamandan beri budanmadığı, sulanmadığı, gübrelenmediği ve hemen hemen her yıl don zararı olduğu için sanki 3-4 yaşında gibi görünüyor.

Neden bu bahçeler bu halde diye sahiplerine sorduğumda “Ceviz ağacı budama, sulama ve gübreleme istemez” derler bizde onun için hiç bir şey yapmadık bahçelerde bu hale geldi şimdiye kadarda hiç ceviz alamadık dediler.

Budama yapılmadığı için sürgünler uzadıkça uzamış, obur dallar ağaçları neredeyse istila etmiş, dallar birbirine girmiş, alttan gelen dallar kesilmediği için bahçeler orman gibi hal almış. Ağaçlarda uç alma işlemleri de yapılmadığı için meyveye yatmamış. Don zararına karşıda tedbir alınmadığı için soğuktan dallar kurumuş, gövdelerde yaralar ve derin çatlaklar oluşmuş, kuruyan dalların ucundan şekilsiz yeni dallar ve sürgünler çıkmış. Gübreleme olarak ta birkaç yılda bir hayvan gübresi vermenin yeterli olacağı gibi yanlış bir düşünceden dolayı gübrelemede yapmamışlar.

Bilgiye ve Tarım Bakanlığı yetkililerine ulaşmanın çok kolay olduğu günümüzde halen daha böyle hurafelere, inanan çiftçilerimizin bulunması beni şaşırttı ve üzdü.

Hemen belirteyim, ceviz ağaçları budanır, sulanır ve gübrelenir. Budama ve terbiye uygulamaları bu işi bilen bir kişi tarafından, fidan dikimi yapıldığı andan, yaklaşık 5 yaşına gelesiye kadar her yıl yapılması gerekir. Daha sonraki yıllarda ise kuruyan, üst üste binen dallar ve aşırı büyüyen dallarda uç alma dışında genellikle fazla kesim yapılmaz.

Ankara bölgesinde genelde ceviz ağaçları çok alttan (genelde 80-100 cm) taçlandırılmış ve gooble terbiye sistemi uygulanmış.  Oysa sonbahar geç donları ve ilkbahar erken donlarının sıklıkla görüldü bölgelerde ağaçlar en az 150-200 cm den taçlandırılmalı gooble yerine, değişik doruk dallı sistem uygulanmalıdır.

Bölgemizde don zararı sıklıkla görülmektedir. Üreticilerimizde don zararı olduğu zaman nasıl olsa ceviz alamayacağız diye ağaçların bakımını yapmamaktadırlar. Bu çok yanlış bir uygulamadır. Çünkü bir önceki yılın fizyolojik şartları dişi çiçeğin oluşmasına (meyvenin) doğrudan etkili olan çok önemli faktördür.

Gübreleme yapılmadan önce toprak tahlili yapılmalı. Tahlil sonucuna göre azot, fosfor ve potaslı gübreler önerilen dozlarda ve önerilen zamanda kullanılmalıdır. Özellikle fosfor ve potas içeren gübreler ağaçların taç izdüşümüne ve 15-20 cm derine verilerek üstü kapatılmalıdır. Okuyucularım budanma, ilaçlama ve gübreleme konularında daha detaylı bilgi almak isterlerse mail adresime mesaj gönderebilirler.

Cevizin altında oturulmaz yatılmaz denilmektedir. Ceviz yaprağı karbon sülfür gazı salgılar. Bu gazda havadaki diğer gazlardan ağır olduğundan cevizin altına iner. Cevizin kaba gölgesine oturan insan, haliyle bu gazdan etkilenerek biraz sersemler. Bu yüzden cevizin altında oturulmaz yatılmaz denilmiş olabilir.

Ceviz ağaçları büyük taç yaptığı için dibi güneş almadığından dibinde ot bitmediği de görülünce geçmiş zamanlarda cevizin zehirli gaz salgıladığı zannedilmiş.

Gelecek yazımda ağaçları don ve soğuk zararından korumanın yöntemleri konularında bilgiler vereceğim.