Cumhurbaşkanı yetkisindeki "seferberlik ilanı yetkisi" yönetmelikle güncellendi

Resmî Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe giren Seferberlik ve Savaş Hali Yönetmeliği ile 24 Mayıs 1990 tarihli Seferberlik ve Savaş Hali Tüzüğü yürürlükten kaldırıldı.

Yeni yönetmelikle birlikte, önceki tüzükte Bakanlar Kuruluna atfedilen görev ve yetkiler Cumhurbaşkanına devredildi ve Cumhurbaşkanlığının görev ve yetkilerine ilişkin usul ve esaslar belirlendi. Yönetmeliğin amacı, devletin tüm güç ve kaynaklarını barış halinden seferberlik veya savaş haline, henüz ilan edilmemiş ancak savaşı gerektirebilecek bir durumun ortaya çıktığı gerginlik ve buhran dönemlerine hızla ve etkin şekilde geçirebilmek için hazırlıkları yürütmektir.

Yönetmelik, seferberlik ve savaş hallerinin ilanı ve kaldırılmasına yönelik duyuru işlemlerini, seferberlik ve savaş hali planlaması kapsamındaki personel ve araç erteleme işlemlerine ilişkin usul ve esasları da belirliyor. Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı ve Kuvvet Komutanlıklarına ilişkin görev ve yetkiler de güncellendi.

Yönetmeliğe göre, seferberlik ilanının duyurulması Cumhurbaşkanınca yapılacak. Cumhurbaşkanlığı, seferberlik ve savaş hali hazırlıkları ile seferberlik ve savaş halinde tüm çalışmaların koordineli yürütülmesini sağlamak, mevzuatla verilen görevleri ve Cumhurbaşkanı tarafından verilen diğer görevleri yapmakla sorumlu ve yetkili olacak. Cumhurbaşkanı, savaşı gerektirecek bir durumun ortaya çıkması, ayaklanma olması, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli eylemli bir kalkışmanın ya da ülkenin ve milletin bölünmez bütünlüğünü içten ya da dıştan tehlikeye düşüren davranışların ortaya çıkması durumunda genel veya kısmi seferberlik ilanına karar verebilecek.

Seferberlik ilanı kararı derhal Resmi Gazete'de yayımlanacak ve aynı gün TBMM onayına sunulacak. TBMM toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağrılacak. Seferberlik ilanının duyurulmasında, kaymakamlıklar, belediyeler ve muhtarlıklar bütün iletişim araçlarını kullanarak ilanı en küçük yerleşim birimlerine kadar ulaştıracak.

Yeni yönetmelikte, yedek personel kaynağı da genişletildi. Daha önce askerlik çağı içinde muvazzaflık hizmetini tamamlamış personel olarak tanımlanan yedek personel, şimdi Türk Silahlı Kuvvetlerine, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığına özel kanunlarla katılan muvazzaf/sözleşmeli subay ve astsubaylar, uzman jandarmalar, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erleri de kapsayacak şekilde düzenlendi.

Ayrıca, olağanüstü hal dönemlerinde çıkarılan olağanüstü hal kanun hükmünde kararnameleri veya askeri hakimleri kapsayan 375 sayılı OHAL Kararnamesinin geçici 35. maddesi nedeniyle ihraç edilenler de yedek personel kaynağına alınabilecek.

Yeni yönetmelikte "Bilgi güvenliği" başlığı altında siber güvenlik önlemlerine ilişkin düzenlemeler de yer aldı. Yönetmelikte görev verilen kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler; elektronik ortamda bilgi paylaşımı esnasında bilgi güvenliği ve siber güvenlik konularında önlemler almak ve gerekli tedbirleri sağlamakla yükümlü olacak.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilmesinin ardından 2018'de, 1983 yılına ait Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu'nda yapılan değişiklikle seferberlik ilanı yetkisi Cumhurbaşkanına verilmişti. Kanunun 10. maddesi, Cumhurbaşkanına savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, ayaklanma olması veya ülkenin ve milletin bölünmezliğini tehlikeye düşüren davranışların ortaya çıkması durumunda genel veya kısmi seferberlik ilan etme yetkisi veriyor.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, yeni yönetmelik hakkında bazı basın organlarında ve sosyal medyada yapılan dezenformasyon içeriklerine karşı vatandaşları uyardı. Yönetmeliğin, 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu'nun 19. maddesinin başlığındaki "tüzük" ibaresi "yönetmelik" olarak değiştirilerek mevcut hukuki duruma uygun hale getirildiği ve asılsız iddialara itibar edilmemesi gerektiği vurgulandı. Yönetmelik, çağın gerektirdiği ihtiyaçları karşılayabilecek şekilde daha kapsamlı ve bütüncül bir düzenleme olarak hazırlandı.