Felsefede tümevarım ve tümdengelim nedir?

Felsefe özellikle lise dönemlerinde sözel öğrencilerin aldığı bir ders olarak biliniyor. Felsefenin temel konuları arasında yer alan tümdengelim ve tümevarım merak ediliyor. Tümevarım ve tümdengelim konularını detaylı olarak bu haber yazımızda inceleyebilirsiniz.

TÜMEVARIM NEDİR?

Tümevarım, özel gözlemler veya örnekler kullanarak genel bir kural, ilke veya genellemeye ulaşmayı amaçlar. Yani, spesifik bilgilere dayanarak genel bir sonuca varma sürecini ifade eder.

Tümevarımın temel mantığında, örnekler veya veriler toplanır, ardından bu verilerin genel bir kuralı veya ilkeyi destekleyebileceği sonucuna varılır. Bu tür bir düşünme, hipotezler oluşturmak, tahminlerde bulunmak ve genel bilgiye ulaşmak için yaygın bir yol olarak kullanılır.

Tümevarımı bir örnekle destekleyecek olursak; bir kişi her gün işe giderken çevresindeki kuşların uçtuğunu gözlemliyor ve tüm kuşların uçabildiği sonucuna varıyor. Bu anlatılan durum bir tümevarım örneğidir. Ancak ulaşılan sonuç kesin bir gerçeklik ifadesi değil, yalnızca toplanan verilere dayalı bir olasılığı ifade eder.

TÜMDENGELİM NEDİR?

Tümdengelim, genel bir ilkeden hareketle, özel bir sonuca varan bir düşünme biçimidir. Bu tür mantık, genel bir prensibi ya da genellemeyi kabul eder ve bu genellemeye dayanarak özel bir sonuca ulaşır.

Tümdengelimde, başlangıçta bir genel ifade veya prensip verilir ve bu ifade geçerli kabul edilir. Daha sonra, bu genel ifadeye uyan özel durumlar veya örnekler sunulur ve bu özel durumlar üzerinden özel bir sonuca ulaşılır.

Tümdengelime örnek olarak;

1. Genel İfade: "Tüm insanlar ölümlüdür."
2. Özel Durum: "Ali bir insandır."
3. Sonuç (Tümdengelim): "Ali ölümlüdür."

Burada, genel ifade "Tüm insanlar ölümlüdür" kabul edilir ve özel bir durum olan "Ali bir insandır" üzerinden sonuç olarak "Ali ölümlüdür" çıkarılır. Tümdengelim, genelden özele doğru bir mantık yürütme sürecini ifade eder ve doğru bir genel ifadeye sahip olduğunuzda, bu ilkeye dayanarak özel sonuçlar çıkarmak için kullanılabilir.