Kıbrıs Barış Harekatı'na giden süreçte neler oldu?

ÖZEL HABER: CANSU BALOĞLU

20 Temmuz 1974'te başlayan Kıbrıs Barış Harekatı, Rumların Ada'daki Türklere karşı uyguladığı baskı ve zulme son vermek amacıyla gerçekleştirildi. Ancak bu harekata giden sürecin kökleri, 1950'li yıllara dayanıyor. Rumlar, Yunanistan'a katılma hayaliyle çeşitli faaliyetlere girişti ve bu da Türkiye'yi meseleye dahil etti.

KIBRIS'IN STRATEJİK ÖNEMİ VE TARİHÇESİ

Kıbrıs, Akdeniz'deki stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca büyük bir öneme sahip oldu. Ada, 1571'de Osmanlı Devleti tarafından fethedildi ve 3 yüzyıldan fazla Osmanlı toprağı olarak kaldı. Ancak 93 Harbi'nde Osmanlı'nın Ruslara yenilmesiyle, 1878'de Berlin Antlaşması imzalandı ve adanın idari kontrolü İngiltere'ye bırakıldı.

KIBRIS DEVLETİ'NİN KURULMASI

I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin yenilmesi, Kıbrıs'ı da etkiledi ve İngiltere, 1914'te adayı ilhak ettiğini açıkladı. 1950'li yıllarda Rumlar, Yunanistan'a katılmak için faaliyetlere başlayınca Türkiye, İngiltere ve Yunanistan'ın yürüttüğü görüşmeler sonucunda 1959'da Kıbrıs Devleti kuruldu. Türkiye, Yunanistan ve İngiltere garantör görevini üstlendi.

KANLI NOEL VE ARTAN SALDIRILAR

Kıbrıs Devleti'nin kurulmasına rağmen beklenen barış sağlanamadı ve Rumların saldırıları devam etti. 1963 Aralık'ta düzenlenen ve 'Kanlı Noel' olarak bilinen saldırıda yüzlerce Türk katledildi. Türkiye, bu olaylara kayıtsız kalamadı savaş uçaklarıyla ilk mesajını verdi. BM müdahalesine rağmen saldırılar durmadı, İngiltere ise herhangi bir müdahalede bulunmadı.

TÜRKİYE'NİN MÜDAHALE HAZIRLIKLARI VE JOHNSON MEKTUBU

1964'te İsmet İnönü Hükümeti, TBMM'den Kıbrıs'a müdahale yetkisi aldı ancak ABD'nin müdahalesiyle bu plan rafa kaldırıldı. ABD Başkanı Johnson'un gönderdiği mektupla Türkiye'den harekattan vazgeçmesi istendi. Bu durum, Rumların saldırılarını daha da artırmasına yol açtı.

15 TEMMUZ 1974 DARBESİ VE TÜRKİYE'NİN HAREKETE GEÇİŞİ

Rum milislerin baskıları sonucunda Türk halkı zor durumda kaldı, 15 Temmuz 1974'te Albay Nikos Sampson tarafından yapılan darbe, Enosis hayalini gerçekleştirmeyi amaçladı. Türkiye, bu darbeye karşı hemen harekete geçti ve 20 Temmuz 1974'te Kıbrıs Barış Harekatı başladı. Dönemin Başbakanı Bülent Ecevit, harekatı "savaş için değil barış için" olarak nitelendirdi.

KIBRIS BARIŞ HAREKATI VE 'AYŞE TATİLE ÇIKSIN'

20 Temmuz sabahı başlayan harekat, Türk askeri ve Kıbrıslı Türk Mücahitler'in omuz omuza çarpışmasıyla başarıya ulaştı.

Türkiye, 22 Temmuz 1974'te Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin kararına uyarak harekatı durdurdu. Bunun ardından, BM Güvenlik Konseyinin kararına göre Türkiye, Yunanistan ve İngiltere bir araya gelerek Kıbrıs sorununun çözümü için görüşmelere başladı. Temmuz ayının sonunda başlayan Cenevre görüşmeleri sonuçsuz kalınca, harekatın ikinci bölümü 'Ayşe tatile çıksın' parolası ile 13 Ağustos’u 14 Ağustos’a bağlayan gece hayata geçirildi.

KATLİAMLAR VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ'NİN KURULUŞU

Rum milislerin köylerde yaptığı katliamlar, büyük bir vahşete yol açtı ve yüzlerce masum sivil katledildi. 18 Ağustos'ta sona eren Barış Harekatı ile adada barış dönemi başladı ve 15 Kasım 1983'te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) kuruluşu ilan edildi. KKTC'nin ilk Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş oldu.