Atatürk’ün başkanlık ettiği son Bakanlar Kurulu toplantısının gündemini biliyor musunuz?

DERLEME: SAMİ GÖKÇE

Büyük Önder'in Genel Sekreteri Hasan Rıza Soyak, toplantıdan sonra yaptığı açıklamada 16.30'da başlayan toplantının 19.30'a kadar sürdüğünü sabah ekspresle (tren) Ankara’dan İstanbul’a gelen vekillerin önce, Perapalas’ta kalan Başbakan Celal Bayar’ı ziyaret ettiğini, daha sonra da Başbakan Bayar’ın Hariciye Vekili Tevfik Rüşdü Aras ile Atatürk’ü ziyaret ettiğini duyurmuştu.

Toplantıdan sonra basın mensuplarına yapılan açıklamada, “Başvekilden sonra, vekiller de yata gelmişler, Atatürk tarafından kabul olunmuşlardır. Saat on altı buçukta Vekiller Heyeti Savarona yatında fevkalade bir toplantı yapmıştır. Toplantıya Atatürk riyaset etmiştir. Vekiller Heyetinin toplantısı geç vakte kadar devam etmiştir” derken Anadolu Ajansı ise “Bugün saat on altı buçukta ‘Savarona’ yatında Reisicumhur Atatürk'ün riyasetinde üç saat bir heyeti vekile toplantısı yapılmıştır. Bu toplantıda Atatürk, Bakanlar Kurulu’na son kez başkanlık etmiştir. Fevkalede toplantının gündemi hiçbir gazetede yer almamıştır" ifadesi kullanılmıştı.

ATATÜRK YENİ CAMİİ İÇİN NE DEDİ?

Gazeteci-Yazar Sinan Onuş, Atatürk’ün Savarona’da geçirdiği 56 günü yazdığı “Atatürk’ün Savarona’daki 56 Günü” isimli kitapta, Atatürk'ün 56 günlük süre içinde devlet işlerinin yanı sıra İstanbul’un mimarisiyle yakından ilgilendiğini, Yeni Camii etrafındaki sonradan yapılan binaların yıkılmasını emrettiğini ifade ediyor.

Yine aynı kitapta, Atatürk’ün, “geçmişi olmayanın geleceği olmaz” sözünü bu imar işlerini takip ederken net ortaya koyduğunu belirtip, “Ebedi Şef, evvelce verdikleri bir emirle Beşiktaş Vapur İskelesi civarında bulunan Barbaros’un türbesi etrafının açılmasını, burasının bir park haline getirilmesini, Türk denizcilerine emsalsiz bir tarih hediye eden Koca Hızır Barbaros Hayrettin’in türbesinin bir deniz ziyaretgâhı haline konulmasını ilgililere bildiriyor.” diyor.

SAVARONA YATI

Savarona,1931 yılında Alman gemi inşaat ve mühendislik şirket Blohm&Voss tarafından Hamburg'da ABD'li Emily Roebling Cadwallader için yapıldı. Yat adını Hint Okyanusu'nda yaşadığı iddia edilen "Sava" adlı efsanevi Afrika kuğusundan aldı.

Panama bandırası çektikleri yatla bir süre dünyayı dolaşan Bayan Cadwalader ve eşi, ağır vergiler nedeniyle Savarona'yı ülkelerine götüremeyince Almanya’da bir limana çektiler. 5 yıl denize açılmadan limanda bekledikten sonra Şubat 1937'de satışa çıkarıldı; İngiltere ve Almanya limanlarında alıcı bekledi. Doktorların Atatürk’ün deniz havası ortamında yaşaması gerektiği kararı üzerine 23 Şubat 1938'de Türk hükûmeti tarafından 1.2 milyon dolar karşılığında satın alındı ve Mustafa Kemal Atatürk'e hediye edildi.

SAVARONA'NIN ÖNEMLİ KONUKLARI

Atatürk Savarona’da kaldığı süre içinde, Romanya Kralı Carol da dahil olmak üzere önemli konukları ağırladı ve Bakanlar Kurulu ile burada toplantılar yaptı. Atatürk'ün 9 Temmuz 1938 günü Savarona’da yaptığı ve 3 buçuk saat süren son Bakanlar Kurulu toplantısının ana konusu Hatay sorunu oldu. Savarona, Atatürk’ün cenazesini İstanbul'dan İzmit’e taşıyan filoda da yer aldı. Cenazeyi taşıyan Yavuz zırhlısının ardında farklı ülkelerden gelen savaş gemileriyle birlikte Atatürk’ü uğurladı.

Savarona, İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanlığı döneminde de Cumhurbaşkanlığı yatı olarak korundu. 1950’de Demokrat Parti'nin iktidara gelmesinden sonra Savarona, Mısırlı zenginlere kiraya verildi; ancak Atatürk’ün yadigarı olan yatta ölçüsüz eğlenceler düzenlenmesi tepkilere neden oldu. Celal Bayar’ın isteğiyle 1951 yılında okul gemisi olarak kullanılmak üzere Deniz Kuvvetleri Komutanlığına devredildi.

1951'de Güneş Dil adıyla eğitim gemisine çevrildi. 65 öğrenciyle Hindistan’ın Bombay şehrini ziyareti sırasında büyük ilgi ile karşılandı.

Yatta, yabancı devlet yetkilileri ağırlanmaya devam edildi. İran Şahı Rıza ve Şahbânu Süreyya 1956'da Savarona'da kaldı. Yunan Kralı Paulus, Irak Meliki II. Faysal bu yatta ağırlanan en tanınmış isimlerdendir.

Türkiye'nin 3. Cumhurbaşkanı Celâl Bayar, Hazine adına 1954’deki Yugoslavya, 1955’deki Pakistan resmî ziyaretlerini bu gemiyle yaptı.

1989 yılında gemi hurdaya çıkartıldı. Bu haberin basında yer alması sonrasında Savarona, 49 yıllığına Türk iş insanı ve armatör Kahraman Sadıkoğlu tarafından kiralandı. Sadıkoğlu'nun firması, Tuzla tersanesinde üç yıllık onarım süreci sonunda Savarona’yı tamamen yeniledi. 2019'da Savarona, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Deniz Kuvvetleri Komutanlığına devredildi ve Pendik’teki İstanbul Tersane Komutanlığına getirildi.

Savarona'nın donanımları arasında yüzme havuzu, Türk hamamı, orijinal tasarımından beri korunan 86 metrelik altın işlemeli büyük merdivenler, sinema salonu ve Atatürk'ün şahsi eşyalarının yer aldığı kütüphane bulunmakta. Savarona'nın İstanbul Tersanesi Komutanlığında bakım ve onarımı devam ediyor.