İnsanlar arasında iletişimi ve anlaşmayı sağlayan dil sadece yazmanın ya da konuşmanın aracı değil aynı zamanda geçmişle günümüz arasında da bir iletişim köprüsü.

Geçmişten günümüze bir deneyim ve birikimle kuşaktan kuşağa aktarıla gelen dil canlı bir varlık olduğundan zamanla, günün değişen gelişmelerine göre değişir, gelişir. Yeni kelimeler zenginlik katar dile.

Peki, dildeki bu değişimi, gelişimi kim takip edecek?

Toplumun kullandığı dile devlet müdahale edebilir mi? Ederse ne olur?

Genelgeyle, talimatla, emirle, baskıyla ya da ideolojik nedenlerle dilin olağan seyrinden çıkarılması doğru mu?

Açıkçası, sözün kısası devlet sözlük yazar mı?

Bu soruyu soran, cevap alamayınca da sorunun cevabını vermek amacıyla ciltler dolusu kitap yazan, Büyük Türkçe Sözlük basan, dilin doğru konuşulup doğru yazılması için tam 50 yıldır  mücadele eden D. Mehmet Doğan’ın özenle üzerinde durduğu kitabı; Devlet Sözlük Yazar mı? çıktı.

Günümüzün önemli dilcisi Doğan’ın dergilerde, gazetelerde yazması, televizyonlardaki konuşmaları zülf-i yâre dokunsa da o bildiğini söylemeye büyük bir cesaret ve kararlılıkla devam etti, ediyor.

Doğan,  “Devlet Sözlük Yazar mı?” yı neden yazdığına ilişkin  eserin sunuş bölümünde şu açıklamayı yapıyor:

“Bu kitabın esas konusu, “devlet ve dil”. Dil aslında devletin mülkiyetinde değildir; milletin, halkın malıdır! Yüz yıllar, bin yıllar boyunca konuşanlar, yazanlar, söz sanatlarıyla uğraşanlar dil emanetini sürekli genişletir ve geliştirirler. Bu çerçevede dilin gelişmesinde devletin de belli ölçüde rolü olabilir. Fakat devlet yapıp ettikleriyle bu emanetin, mirasın millete ait olduğunu gözden kaçırmamalıdır.”

“Dilin devlet tarafından kesilip biçilmesi, kelimelerin anlamlarının ideolojik çerçeveler dahilinde tarif / tahrif edilmesi kabul edilebilir değildir; akılla, mantıkla ve ilimle bağdaşmaz. Türkçenin “devlet dili” olması onu her bakımdan devletin tasarrufu altına sokmaz.”

Meseleyi ortaya koymakla kalmayan D. Mehmet Doğan çözüm önerileri de sunuyor ve diyor ki:

“En çok bu dönemde dilimizle de “varız” dememiz gerekiyor. Bu kitapta, türkçenin 20. yüzyıldan 21. Yüzyıla devreden meseleleri üzerinde, sözlük merkezli teşhisler, tespitler ve eleştiriler kayda geçiriliyor. Yanlışı yanlışla düzeltmenin yanlışlığı ortaya konulmak isteniyor.

Türkçe üzerindeki ideolojik prangaları kırmalıyız, resmî ideolojinin tariflere kadar uzanan müdahalesine karşı durmalıyız. Binlerce yıllık zengin dil varlığımıza kayıtsız şartsız sahip çıkmalıyız. Medeniyetimizin kelimelerinden menşe şahadetnamesi sormamalıyız!”

İlk baskısı 2007 de yayınlanan ve büyük bir ilgi gören “Devlet Sözlük Yazar mı?”, ilave metinlerle zenginleştirilerek Yazar Yayınları  arasından çıktı.

Eser üç bölümden oluşuyor.

Kitabın da adını taşıyan I. Bölümün başlığı DEVLET SÖZLÜK YAZAR MI?

Bu bölümden bazı başlıkları paylaşayım sizinle: Bir Sözlükte Atatürkçülük Tarifleri, İdeolojik Devlet Sözlüğü, Kemalizm, Kemalcilik, Atatürkçülük, Devlet İdeolojisinin 1960’tan Sonraki Seyri, Atatürkçülükte İç Çatışma ve TDK’nın Sonu, Aydın Olmayan Aydınlar Okur Olmayan Okuryazarlar, Türk Gelenek, Kültür ve İnançlarına Uyan ve Uymayan Sözler!.

“Sözlük Okuyucusunun Notları” eserin II. Bölümünü oluşturuyor ve 23 makaleden bazıları şunlar: Sözlükleri Kim Okur?, Eskiyen Kelime mi, Mânâ mı?, Kariyer Var, Kariyer Var, Timurtaş Hoca’ya Rahmet.

Doğan, “Türkçe Günümüzde Ne Durumda” III. Bölümün konu başlığı altında dildeki güncel meselelere değiniyor.

Yazar, fikir adamı, sözlükçü, mütefekkir D. Mehmet Doğan,  “Bir dil meselemiz yokmuş gibi davranmak” yerine büyük bir yüreklilikle yazarak, konuşarak Türkçenin bayraktarlığını yapmaya devam ediyor.