Anayasa Mahkemesi, 13.10.2023 tarihli ve 32338 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan kararı ile İdari Yargılama Usulü Kanunu madde 46’da yer alan temyiz sınırına ilişkin maddeyi iptal etti. Kararı ve sonrasını değerlendirmeden önce, idari yargıdaki kanun yolu sistemini ve iptal edilen maddeyi biraz yakından ele almak gerekir.

İdari yargıda 3 dereceli bir yargılama sistemi bulunmaktadır. Buna göre idare veya vergi mahkemesinin kararı sonrasında istinaf yolu ile bölge idare mahkemesine başvurulmaktadır. Bu konuda Kanun’un 45. Maddesi şu şekildedir: “İdare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı, başka kanunlarda farklı bir kanun yolu öngörülmüş olsa dahi, mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde istinaf yoluna başvurulabilir. Ancak, konusu beş bin Türk lirasını geçmeyen vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemlere karşı açılan iptal davaları hakkında idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar kesin olup, bunlara karşı istinaf yoluna başvurulamaz.” 2023 yılı için bu sınır 20.000TL olarak uygulanmaktadır. Buna göre, konusu 20.000TL’yi geçmeyen davalar dışında, idare ve vergi mahkemesi kararlarına karşı istinaf yolu açıktır.

İstinaf yoluna başvurduktan sonra bölge idare mahkemesinin verdiği kararlara karşı Danıştayda temyiz yoluna başvurulmaktadır. Ancak Kanun’da bu sefer farklı bir düzenleme bulunmaktadır. İstinaf yolu kural olarak açıkken, temyiz yolu ancak bazı davalarla sınırlıdır. Bu sınırlı durumlardan biri de Kanun’un 46. Maddesinin 1. Fıkrasının b bendinde yer alan şu düzenlemedir: “Konusu yüz bin Türk lirasını aşan vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan davalar.” Bu meblağ 2023 yılında 581.000TL olarak uygulanmaktadır. Buna göre bir 581.000TL’yi aşan vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan davalarda temyiz mümkündür.

Söz konusu düzenleme uygulamada bazı sorunlara neden olmuştur. Temyiz sınırının dava tarihine göre mi yoksa bölge idare mahkemesinin karar verdiği tarihe göre mi belirleneceği düzenlenmediğinden, dava açıldığında temyiz mümkünken, bölge idare mahkemesi karar verdiğinde temyiz sınırı altında kalabilmektedir. Örnek vermek gerekirse, 2022 yılında açılan 400.000TL’lik bir vergi davasında; vergi mahkemesi 2022 yılında, bölge idare mahkemesi 2023 yılında karar vermiş olsun. 2022 yılında 261.000TL olan temyiz sınırı 2023 yılında 581.000TL’dir. Bu durumda temyizin mümkün olup olmadığı belirlenirken, 2022 yılındaki dava veya vergi mahkemesinin karar verdiği tarihteki sınırın mı, yoksa 2023 yılındaki bölge idare mahkemesinin karar verdiği tarihteki sınırının mı esas alınacağı belirsizdir.

Anayasa Mahkemesi, Samsun Bölge İdare Mahkemesinin Anayasa’ya aykırılık iddiasını dikkate almış, E. 2023/36, K. 2023/142 sayılı ve 26.07.2023 tarihli kararı ile düzenlemeyi iptal etmiştir. Yüksek Mahkeme gerekçesinde, parasal sınır belirlenirken dava tarihinin mi, karar tarihinin mi dikkate alınacağı açıkça düzenlenmediğinden, kuralın açık ve öngörülebilir olmadığını tespit etmiştir. Ayrıca 581.000TL’nin altındaki tüm davaların önemsiz olduğu şeklinde bir varsayımın, hükmün denetlenmesini talep etmek hakkını orantısız sınırlandırdığına karar vermiştir.

Yüksek Mahkeme düzenlemeyi iptal etmekle birlikte, iptal kararın 13.10.2023 tarihli ve 32338 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmasından başlayarak 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir. Buna göre, 9 aylık süre içinde TBMM konuyu tekrar düzenleyene kadar, iptal edilen madde ve 581.000TL’lik temyiz sınırı yürürlüktedir ve uygulanacaktır. 581.000TL’yi aşmayan vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan davalarda temyiz yolu kapalı olup, bölge idare mahkemesinin verdiği karar kesindir.