Devam eden I. Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesinde Gelibolu Yarımadasında 24 Nisan 1915 tarihinden kısa aralıklarla süren kara muharebeleri İngilizlerin takviye kuvveti alması üzerine Ağustos 1915 ayı başında büyük bir ivme kazandı ve kanlı çarpışmaları da beraberinde getirdi. Bu çerçevede 9 Ağustos sabahı Anafartalar Grubu Komutanı Albay Mustafa Kemâl’in, Kuzey Grubu Komutanlığı kanalıyla 5. Ordu Komutanı Mareşal Liman von Sanders’e ilettiği öngörü gerçekleşmiş ve İngiliz kuvvetleri tüm cephede (Arıburnu ve Anafartalar’da) taarruza geçmişti. İngiliz kuvvetlerinin Anafartalar Ovası’ndaki ilk hedefleri Anafartalar Sırtları-Tekke Tepe ve Kireç Tepe bölgesi idi. Gerçi (İngiliz) General(i) Ian Hamilton’un planına göre bu hattın 7 Ağustos günü İngiliz kuvvetleri tarafından ele geçirilmesi öngörülmüş ise de 8. ve 9. İngiliz Kolorduları tarafından bu hedef gerçekleştirilememiştir.

9 Ağustos sabahı saat 04.00’te Bolayır’dan gelen Türk birliklerinin tamamı bu bölgeye ulaşmıştı. Albay Mustafa Kemâl yeni gelen birliklerin tamamının yarım saat içinde hazır olmalarını emretti. 9 Ağustos sabahı her iki tarafın da birbirinden habersiz ileri harekâta başlamasıyla Birinci Anafartalar Muhârebesi başladı. Öğle vakti İngiliz kuvvetleri, 7 Ağustos günü sabahı bulundukları mevkilere geriletilmişti. İngiliz kuvvetleri 9 Ağustos’ta bu bölgede terk etmeğe mecbur bırakıldıkları mevzilere bir daha asla ulaşamadılar. Anafartalar Grubu Komutanı Albay Mustafa Kemâl de, uzun süren çarpışmalardan dolayı askerler çok yorulduğundan, Türk taarruzunu zapt edilen bu hatlarda durdurdu. 9 Ağustos akşamından sonra sayı üstünlüğü ve inisiyatif artık Türklere geçmiş bulunuyordu.

I. Anafartalar Muhârebesi’nde tarafların zayiatına bakılacak olursa; İngilizlerin zayiatı 8.400 kişi, Türklerin zayiatı ise 3.860 kişiydi. İngilizlerin Anafartalar ve Arıburnu’nda çarpışmalara katılan 50.000 askerinin üç gün içindeki kayıpları 18.000 kişiden az değildi.

İngiliz 9. Kolordusu tarafından Türklerin elinde olan Anafartalar sırtlarını elde etmek amacıyla 10 Ağustos’ta General John M. Lindley komutasında saat 05.00’te başlatılan ve aralıklı olarak akşama kadar devam eden İngiliz birliklerinin taarruzlarının tamamı durdurularak geriye püskürtüldü.

10 Ağustos’ta öğleden sonra Suvla’ya çıkan General Francis Seymour Inglefield komutasındaki 54. İngiliz Tümeni tarafından 11/12 Ağustos gecesi Anafartalar Ovası’nda ilerlemek ve 12 Ağustos sabahı da Kavaktepe-Teke Tepe hattını ele geçirmek üzere başlatılan 11 ve 12 Ağustos’ta devam eden İngiliz harekâtından da sonuç alınamadı. 15 Ağustos’ta Kireçtepe’deki Türk mevzilerine taarruz eden 30. ve 39. İngiliz Tugayları da bu taarruzlarından sonuç alamadı. 15 Ağustos’ta İngilizler tarafından ele geçirilen bölgedeki Aslantepe ertesi gün tekrar Türklerin eline geçmiş, öğleden sonra da durum Türklerin lehine dönmüştü. 17-21 Ağustos döneminde İngilizlerin Anafartalar bölgesinde 12. Tümen Cephesine yönelik küçük operasyonları dışında önemsenecek herhangi bir harekâtı vukû bulmadı. Bu zaman zarfında Türklerin de herhangi bir ileri harekâtı söz konusu olmadı.

Anafartalar’da harim-i ismetini (kutsal vatan toprağını) canı ve kanı pahasına savunan şehit ve gazilerimize saygı ve rahmetle...

KAYNAK: İrfan Paksoy, Cihan Harbi'nde Osmanlı Devleti, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 2018.